Tăng lương cơ sở, cải cách tiền lương để khắc phục tình trạng công chức, viên chức thôi việc, nghỉ việc

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 4, chiều 27/10, tại  phiên thảo luận ở hội trường về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022, một trong những nội dung được nhiều đại biểu quan tâm, đó là tình trạng công chức, viên chức nghỉ việc nhiều, đồng thời đề nghị làm rõ nguyên nhân, giải pháp khắc phục trong thời gian tới.

Công chức, viên chức thôi việc, nghỉ việc tập trung chủ yếu ở đội ngũ viên chức 2 lĩnh vực giáo dục, y tế

Tham gia giải trình về nội dung này, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết: Theo số liệu tổng hợp của UBND 63 tỉnh thành và tất cả các bộ, ngành trung ương trong thời gian từ ngày 1/1/2020 đến 30/6/2022 tổng số công chức, viên chức thôi việc là 39.550  người bằng 1,94% tổng biên chế công chức, viên chức.

Trong đó công chức là 4.029 người chiếm 10% tổng số công chức, viên chức thôi việc, viên chức là 35.532 người chiếm 90% tổng số công chức, viên chức thôi việc. Ở Trung ương số thôi việc là chiếm 18% và ở các địa phương chiếm 82%. 

Một số địa phương có số công chức, viên chức nghỉ việc nhiều nhất là Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, TP. Hà Nội, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An, Tiền Giang, Cần Thơ.

Nếu tính theo lĩnh vực thì sự nghiệp giáo dục là 16.424 người bằng 41,53%, sự nghiệp y tế là 12.198 người bằng 30,84%.

Mặt khác, cũng trong thời gian 2,5 năm vừa qua, qua báo cáo của tất cả các địa phương và các bộ, ngành tổng số công chức, viên chức được tuyển dụng mới là 143.961 người.

Trong đó, 18.867 công chức, 125.104 viên chức, trong đó viên chức giáo dục được tuyển dụng mới là 74.495 người, y tế tuyển dụng mới là 38.147 người.

Công chức, viên chức nghỉ việc, thôi việc: Một thách thức cho sự nghiệp công

Từ số liệu trên, Bộ trưởng nêu rõ, có thể đánh giá số lượng công chức, viên chức nghỉ việc so với tổng biên chế là không lớn là 1,94%. Tuy nhiên, lại tập trung chủ yếu ở đội ngũ viên chức trọng điểm của 2 lĩnh vực giáo dục, y tế.

Theo Bộ trưởng, điều này có thể nói là một thách thức cho sự nghiệp công, trực tiếp chăm lo cho nhân tố con người, vì sự tiến bộ và công bằng xã hội.

Bên cạnh đó, số công chức, viên chức nghỉ việc, thôi việc đa số trong độ tuổi trẻ từ 40 tuổi trở xuống và có trình độ đại học chiếm trên 50%;  tập trung chủ yếu ở các tỉnh, thành phố lớn, có tốc độ phát triển kinh tế nhanh, nhiều khu công nghiệp, khu kinh tế, khu vực kinh tế tư nhân phát triển, dịch vụ công khu vực ngoài nhà nước phát triển, nhất là dịch vụ y tế và giáo dục.

Trong khi đó, số lượng công chức, viên chức trẻ được tuyển dụng mới tăng cao nhất so với các năm trở lại đây. 

Công chức, viên chức dịch chuyển từ công sang tư là quy luật tất yếu của kinh tế thị trường

Đề cập đến nguyên nhân chủ yếu công chức, viên chức nghỉ việc, thôi việc, người đứng đầu Bộ Nội vụ cho rằng cần phải nhìn nhận một cách rất tổng thể, toàn diện, khách quan và công bằng về vấn đề này. 

Về mặt khách quan, Bộ trưởng cho hay việc công chức, viên chức dịch chuyển từ khu vực công sang khu vực tư là yếu tố khách quan trên cơ sở điều tiết của thị trường lao động, theo quy luật tất yếu của kinh tế thị trường, góp phần thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu lao động phù hợp với chuyển dịch cơ cấu kinh tế của nước ta.

Đồng thời, tạo động lực để thúc đẩy nhanh hơn sự cạnh tranh lành mạnh, công bằng giữa thị trường lao động ở khu vực công và khu vực tư. Nhìn ra thế giới, tình trạng công chức, viên chức thôi việc là tình trạng chung của nhiều nước. 

Tuy nhiên, tỷ lệ công chức viên, chức rời khỏi khu vực công chuyển sang khu vực tư ở lĩnh vực giáo dục không cao như đối với lĩnh vực y tế.

Mặt khác, đại dịch COVID-19 hơn 2 năm qua đã tác động sâu rộng trên mọi mặt của đời sống xã hội, ảnh hưởng đời sống vật chất và tinh thần của người dân nói chung và người lao động nói riêng, làm thay đổi lớn loại hình công việc, phương thức làm việc và kể cả nhận thức về việc làm và cuộc sống. Khu vực tư nhân sau đại dịch tiếp tục được củng cố và phát triển.

Như vậy, Bộ trưởng nhìn nhận, xét về mặt tổng thể, việc chuyển dịch này cũng có yếu tố tích cực để thúc đẩy thị trường lao động phát triển, tạo động lực, cơ hội để thúc đẩy khu vực công cơ cấu lại công chức, viên chức và xây dựng, hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách, hướng tới sự đổi mới, tiến bộ, công bằng, cạnh tranh lành mạnh nguồn nhân lực trong khu vực công. 

Công chức, viên chức thôi việc, nghỉ việc đồng loạt là một vấn đề đáng quan ngại

Tuy nhiên, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho hay, số công chức, viên chức thôi việc, nghỉ việc đồng loạt trong thời điểm hơn 2 năm qua là điều chúng ta cần nhìn nhận nghiêm túc và cũng là một vấn đề đáng quan ngại. 

Về mặt chủ quan, Bộ trưởng Bộ Nội vụ chỉ ra, tiền lương và thu nhập của công chức, viên chức còn thấp hơn do với thu nhập cùng với trình độ làm việc ở khu vực tư.

Thêm vào đó, áp lực công việc đối với công chức, viên chức ngày càng cao, nhất là viên chức y tế làm việc trong bối cảnh khó khăn, nguy hiểm của đại dịch COVID-19 bùng phát, giáo dục thì đổi mới chương trình sách giáo khoa phổ thông, phải thay đổi phương thức làm việc trong điều kiện của đại dịch COVID-19, trong khi đó các điều kiện để thực hiện việc này còn rất nhiều khó khăn. 

Hay môi trường làm việc ở một số nơi có thể nói chưa tạo được động lực, cơ hội cho công chức, viên chức, phát huy tốt năng lực sở trường. 

Một bộ phận cán bộ, công chức tự diễn biến, tự chuyển hóa, vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức công vụ làm ảnh hưởng đến danh dự và uy tín xã hội của khu vực công,...

Tăng lương cơ sở, thực hiện cải cách chính sách tiền lương

Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh, trong thời gian tới cần tập trung cải cách đồng bộ, quyết liệt và hiệu quả các nhiệm vụ sau:

Thứ nhất, thực hiện cải cách chính sách tiền lương theo tinh thần Nghị quyết 27-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII.

Trước hết, tại kỳ họp này Quốc hội sẽ xem xét, quyết định điều chỉnh mức lương cơ sở từ 1.490.000 đồng lên một 1.800.000 đồng, tức là tăng 20,8%.

Điều này đã tạo được một tín hiệu vui và bắt đầu thực hiện từ ngày 01/7/2023 là hợp lý trong điều kiện chúng ta phải chủ động lường trước những vấn đề phát sinh diễn biến của năm 2023 về lạm phát, về những yếu tố khách quan. 

Tiếp tục cải cách tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế

Thứ hai, tiếp tục phải có hệ thống thể chế để cải cách lại tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế. Đồng thời quan tâm, rà soát hệ thống thể chế để đổi mới công tác tuyển dụng, sử dụng, quản lý, đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch, bố trí cán bộ, công chức, viên chức đảm bảo công khai, công bằng, dân chủ, chất lượng, hiệu quả hơn nữa và sớm xây dựng chính sách thu hút, trọng dụng người tài năng, có chuyên gia trong các ngành, lĩnh vực của cơ quan nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập.

Thứ ba, phải xây dựng đội ngũ lãnh đạo, quản lý thực sự có phẩm chất, năng lực, uy tín, gương mẫu, tạo niềm tin cho cán bộ, công chức, viên chức làm việc; xây dựng môi trường văn hóa, làm việc công bằng, dân chủ, thân thiện, đoàn kết, chuyên nghiệp, hiện đại, có điều kiện môi trường để công chức, viên chức thể hiện tài năng của mình; đẩy mạnh cải cách hành chính, phân cấp, phân quyền cũng như đổi mới lề lối làm việc, phương thức làm việc để phát huy năng động, sáng tạo của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức./.