Góp ý quy định về tiền lương, nhà ở, chế độ đối với nhà giáo

Thảo luận về dự án Luật Nhà giáo tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 7, các đại biểu nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm về tiền lương gắn liền với nâng cao chất lượng nhà giáo.

Trước đó, tại Kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024), Quốc hội khóa XV, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về dự án Luật Nhà giáo. 

Ngay sau kỳ họp Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào (Cơ quan chủ trì soạn thảo) và các cơ quan hữu quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội.

Tại Phiên họp thứ 42, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã xem xét, cho ý kiến về một số vấn đề lớn trong tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội và chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật. Sau phiên họp, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đã phối hợp với Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; phối hợp tổ chức tọa đàm tham vấn chuyên gia để hoàn thiện, chỉnh lý dự thảo Luật trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 7 thảo luận, cho ý kiến.

Về cơ bản, dự thảo Luật sau khi chỉnh lý đã thể chế hóa các quan điểm, chủ trương của Đảng, khắc phục những khó khăn, vướng mắc, giải quyết các vấn đề phát sinh, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về nhà giáo.

Phát biểu điều hành tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho biết, dự thảo Luật Nhà giáo sau khi được tiếp thu, chỉnh lý có bố cục gồm 09 chương, 46 điều (giảm 04 điều so với dự thảo trình tại Kỳ họp thứ 8), cơ bản bám sát đúng tinh thần đổi mới trong công tác xây dựng pháp luật.

Tiền lương nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống bậc lương hành chính sự nghiệp

Qua thảo luận tại Hội nghị, các đại biểu cho rằng, dự thảo Luật Nhà giáo đã được nghiên cứu tiếp thu, giải trình, chỉnh lý hoàn thiện nhiều nội dung. 

Luật Nhà giáo nếu được ban hành sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc và toàn diện để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhà giáo; tạo cơ hội cho nhà giáo yên tâm hoạt động nghề nghiệp, giải quyết được căn cơ việc cơ cấu, bố trí sắp xếp, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo.

Quan tâm đến nội dung về chính sách tiền lương và phụ cấp đối với nhà giáo, đại biểu Dương Khắc Mai – Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông bày tỏ tán thành việc quy định lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp và nhiều chính sách về phụ cấp khác nhằm tháo gỡ khó khăn cho nhà giáo và phù hợp với tính đặc thù nghề ghiệp của nhà giáo.

Thực hiện chính sách đặc thù về tiền lương gắn với nâng cao chất lượng nhà giáo

Tuy nhiên để chính sách này được thực thi có hiệu quả, theo đại biểu Dương Khắc Mai, việc xếp lương cao nhất trong hệ thống thang bậc lương cần phải đi kèm với chất lượng của nhà giáo. 

Bởi đội ngũ nhà giáo có vai trò quyết định của trong việc nâng cao chất lượng giáo dục - yếu tố có ý nghĩa quyết định đối với phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển con người, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

“Đi đôi với việc thực hiện chính sách đặc thù về tiền lương, trong quá trình thi hành Luật, cần phải có các quy định để nâng cao chất lượng của đội ngũ nhà giáo, từng bước xây dựng đội ngũ thực sự giỏi về chuyên môn, đáp ứng toàn diện các quy định về đạo đức nhà giáo, tận tâm, trách nhiệm với nghề nghiệp. 

Do đó, đề nghị dự thảo Luật giao cho Chính phủ có lộ trình để rà soát, sắp xếp, tuyển chọn, thu hút, nâng cao chất lượng của nhà giáo”, đại biểu Dương Khắc Mai nêu quan điểm.

Đề nghị quy định rõ quyền thuyên chuyển của nhà giáo

Cũng quan tâm đến quy định liên quan đến chính sách cho nhà giáo, đặc biệt là nhà giáo công tác ở vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh – Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng cho biết, khoản 3 Điều 21 của dự thảo Luật quy định giáo viên đã công tác từ 3 năm trở lên tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo hoặc các vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn sẽ được giải quyết thuyên chuyển. 

Điều kiện để được thuyên chuyển là phải có sự đồng ý của cơ sở giáo dục nơi giáo viên đang công tác, sự đồng ý của cơ quan quản lý giáo dục và sự chấp nhận tiếp nhận từ cơ sở giáo dục nơi giáo viên muốn chuyển đến.

Theo đại biểu, về mặt lý thuyết, quy định này có vẻ hợp lý và đầy đủ, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước với những giáo viên đã cống hiến tại các vùng khó khăn. 

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, điều kiện "nơi đến chấp nhận tiếp nhận" có thể sẽ tạo ra những rào cản lớn, làm giảm tính khả thi của quy định và gây khó khăn cho các nhà giáo. Thực tế cho thấy, nhiều giáo viên gặp phải tình trạng "tiến thoái lưỡng nan" khi xin thuyên chuyển. 

Cơ sở giáo dục nơi họ đang công tác thường không muốn cho đi vì tình trạng thiếu giáo viên, ảnh hưởng đến hoạt động dạy và học. Trong khi đó, các cơ sở giáo dục ở nơi đến lại từ chối tiếp nhận vì đã đủ số lượng giáo viên hoặc có những lý do khác.

“Hậu quả của tình trạng này là giáo viên phải trải qua quá trình đầy khó khăn, tốn kém thời gian và công sức. Họ phải đối mặt với nhiều áp lực để có thể đạt được nguyện vọng thuyên chuyển. 

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý và sức khỏe của giáo viên, mà còn gây ra những hệ lụy tiêu cực đến chất lượng giáo dục tại các vùng khó khăn”, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh nêu thực tế.

Để tăng cường tính khả thi và bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhà giáo, đại biểu đề xuất sửa đổi khoản 3 Điều 21 của dự thảo Luật theo hướng quy định rõ ràng về thuyên chuyển là quyền của nhà giáo. 

Theo đại biểu, điều này phù hợp với nguyên tắc pháp lý cơ bản: Quyền của một chủ thể phải được đảm bảo bằng nghĩa vụ và trách nhiệm của chủ thể khác. Cụ thể, cần bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ sở giáo dục nơi đến trong việc tiếp nhận nhà giáo thuyên chuyển. 

Trách nhiệm này có thể được cụ thể hóa bằng các tiêu chí và quy trình tiếp nhận rõ ràng, minh bạch. 

Đồng thời, cần có cơ chế giám sát và xử lý các trường hợp từ chối tiếp nhận không có lý do chính đáng.

Bảo đảm nhà ở tập thể hoặc thuê nhà công vụ cho giáo viên

Cũng quan tâm tới chính sách đối với nhà giáo, đặc biệt là đối với nhà giáo khi làm việc tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, đại biểu Bế Minh Đức – Đoàn ĐBQH tỉnh Cao Bằng bày tỏ đồng tình với quy định tại điểm a khoản 2 Điều 26 của dự thảo Luật về chính sách bảo đảm nhà ở tập thể hoặc thuê nhà công vụ cho giáo viên. 

Đại biểu cho biết, theo kết quả tổng hợp nhu cầu nhà ở công vụ trên địa bàn cả nước, cần bổ sung thêm 10.794 nhà ở công vụ với diện tích 24m2/căn khép kín cho 01 giáo viên. 

Mặc dù những năm qua, đội ngũ nhà giáo đã được quan tâm về nhiều mặt như chế độ tiền lương, tiền phụ cấp thâm niên, phụ cấp công tác ở vùng đặc biệt khó khăn, biên giới; tạo điều kiện nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ; đầu tư xây dựng trường, lớp học khang trang đảm bảo cho việc dạy và học tốt hơn… 

Tuy nhiên, hiện nay một bộ phận giáo viên trên địa bàn, đặc biệt là giáo viên ở địa bàn vùng sâu, vùng xa còn gặp không ít khó khăn trong vấn đề nhà công vụ giáo viên.

Lấy dẫn chứng cụ thể tại tỉnh Cao Bằng hiện nay, đại biểu Bế Minh Đức nêu rõ, cả tỉnh Cao Bằng hiện mới có 1.523 nhà công vụ và còn thiếu 738 nhà tiêu chuẩn 24m2 cho 01 giáo viên và 185 nhà tập thể cho 4 giáo viên tiêu chuẩn 24m2. 

Do vậy, đại biểu cho rằng, cần ưu tiên xây dựng nhà công vụ, góp phần chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho giáo viên công tác ở địa bàn vùng khó.

“Một khi đáp ứng cơ bản nhu cầu nhà công vụ, tôi tin rằng nhiều giáo viên trên địa bàn tỉnh Cao Bằng nói riêng và cả nước nói chung sẽ yên tâm gắn bó với nghề, với trường lâu dài; có động lực để nâng cao trình độ, chuyên môn; tích cực tham gia các hoạt động, phong trào thi đua của ngành, của địa phương, cống hiến cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo của địa phương trong thời kỳ đổi mới”, đại biểu Bế Minh Đức nhấn mạnh.

Ngoài ra, các đại biểu cũng đánh giá cao việc Cơ quan soạn thảo đề xuất quy định “Trường hợp không bố trí được chỗ ở tập thể hoặc nhà ở công vụ thì nhà giáo được hỗ trợ tiền thuê nhà ở theo mức hỗ trợ thuê nhà ở công vụ”. 

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, hiện nay, các gia đình là các thầy giáo, cô giáo trong quá trình công tác, gặp gỡ nên duyên vợ chồng cũng có không ít. 

Do vậy, các đại biểu băn khoăn, vậy đối với trường hợp cả hai vợ chồng là giáo viên, đều công tác tại địa bàn khó khăn cùng xã, địa bàn mà địa phương không bố trí được chỗ ở tập thể hoặc nhà ở công vụ thì cả hai vợ chồng có được cùng nhận mức hỗ trợ tiền thuê nhà không? 

Một số ý kiến đại biểu cho rằng, Cơ quan soạn thảo cần đề xuất phương án bố trí nhà công vụ, nhà ở tập thể ưu tiên cho các gia đình giáo viên, còn đối với nhà giáo chưa lập gia đình hoặc gia đình ở địa phương khác thì được hỗ trợ tiền thuê nhà.

Tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng cũng đã giải trình, làm rõ thêm một số vấn đề mà các đại biểu quan tâm; đồng thời khẳng định sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến tại Hội nghị để tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho biết, phiên thảo luận đã diễn ra sôi nổi với 15 ý kiến góp ý của đại biểu Quốc hội, theo đó các ý kiến đánh giá cao tinh thần trách nhiệm, sự chủ động tích cực của Cơ quan chủ trì thẩm tra, Cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan hữu quan trong việc nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Nhà giáo. 

Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, các tài liệu trình Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách hôm nay đã được chuẩn bị nghiêm túc, chất lượng; hồ sơ dự án Luật đã đảm bảo đủ tiêu chuẩn để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9 sắp tới.

Trên cơ sở các ý kiến góp ý tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị Cơ quan thẩm tra, Cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp cùng các cơ quan có liên quan nghiêm túc tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật; có Báo cáo giải trình, tiếp thu thấu đáo và gửi hồ sơ dự thảo Luật để Chính phủ có ý kiến chính thức, đảm bảo thực hiện đầy đủ các quy trình trước khi trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9 sắp tới.