Cấp bách cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp xã; triển khai sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập; sắp xếp thôn, bản, tổ dân phố

Sắp xếp, tinh gọn bộ máy - Cuộc cách mạng lớn nhất của lịch sử hiện đại nước ta

Thảo luận tổ 4 về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội sáng 21/10 của Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã điểm lại những thành tựu "ấn tượng" của nền kinh tế – xã hội năm 2025 và thẳng thắn chỉ ra những vướng mắc bước đầu trong việc vận hành chính quyền địa phương hai cấp sau hơn ba tháng triển khai. Đồng thời, Bộ trưởng nhấn mạnh các giải pháp hoàn thiện thể chế, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp xã, điều chính mức lương cơ sở, phụ cấp... để nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương 2 cấp.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà khẳng định, năm 2025 là một năm "rất đặc biệt" khi đất nước phải đối mặt với tình hình thế giới với nhiều bất định, khó lường. Tuy nhiên, trong bối cảnh thách thức đó, Việt Nam đã vượt qua và đạt được những thành tích ấn tượng, tạo nền tảng và mở ra "tư duy lớn, tầm nhìn lớn" cho chặng đường phát triển sắp tới.

Bộ trưởng nhấn mạnh yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất là công tác lãnh đạo, chỉ đạo "rất đặc biệt, vượt lên cái thông thường, vượt lên cái thông lệ", với tầm nhìn và tư duy chiến lược của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương, đặc biệt là Tổng Bí thư Tô Lâm. Điều này đã tạo ra một sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương, với sự đồng hành quyết liệt và đồng bộ của Quốc hội và Chính phủ.

Bộ trưởng khẳng định, quá trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy là "một cuộc cách mạng rất lớn" – "lớn nhất của lịch sử hiện đại nước ta", diễn ra toàn dân, toàn diện, đồng bộ, quyết liệt và quyết tâm rất cao. 

Theo Bộ trưởng, đây là vấn đề đã được đặt ra trong nhiều nghị quyết Trung ương nhưng chưa được thực hiện tới nơi tới chốn. Đến nay, cơ bản đã hoàn thành được một nhiệm vụ rất trọng đại là sắp xếp lại mô hình tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tạo ra những thành công nền tảng vô cùng quan trọng.

Ba đột phá chiến lược của đất nước đạt được những kết quả "ấn tượng"

Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà khẳng định ba đột phá chiến lược của đất nước đạt được những kết quả "ấn tượng": Thể chế và Thủ tục Hành chính, nhiều điểm nghẽn đã được tháo gỡ căn bản, thể chế được hoàn thiện, thủ tục hành chính được cắt giảm 30%.

Hệ thống hạ tầng, đặc biệt là đường cao tốc, đạt được kết quả vượt mục tiêu. Phấn đấu đến hết năm 2025 đạt 3.000 km nhưng dự kiến sẽ cán mốc 3.245 km. Hạ tầng số, văn hóa, xã hội cũng được đầu tư đồng bộ. 

Ngoài ra, mặc dù nguồn nhân lực vẫn còn những mặt chưa đáp ứng yêu cầu, nhưng đã có những bước chuyển động rõ rệt, giúp năng suất lao động đạt và vượt chỉ tiêu đề ra, cơ cấu lao động chuyển dịch tích cực.

Đáng chú ý, nền kinh tế đạt tăng trưởng cao nhưng điều quan trọng là đã giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và đảm bảo các cân đối lớn trong bối cảnh vô cùng ngặt nghèo, khó khăn. 

Phát triển kinh tế gắn chặt với tiến bộ và công bằng xã hội. Nhà nước và xã hội đã dành nguồn lực rất lớn để hoàn thành căn bản nhà cho người nghèo vượt trước kế hoạch 5 năm, hỗ trợ an sinh và phúc lợi xã hội rất tốt, hơn 9,2 triệu người có công được quan tâm chăm lo tốt hơn.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ cũng thẳng thắn thừa nhận những rủi ro, diễn biến phức tạp tại các thị trường: tài chính, vàng, trái phiếu, bất động sản, lao động việc làm và khoa học công nghệ. Ngoài ra, vấn đề môi trường cũng là một trong những vấn đề nóng bỏng, cấp bách cần tập trung giải quyết.

Vận hành chính quyền địa phương hai cấp đảm bảo liên thông, đồng bộ, thống nhất

Về quá trình vận hành chính quyền địa phương hai cấp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết sau hơn ba tháng vận hành, chính quyền địa phương hai cấp "cơ bản là tốt", đạt được ưu điểm lớn nhất là "không có gián đoạn, không có đứt gãy" và đảm bảo liên thông, đồng bộ, thống nhất trong cả hệ thống. Nhiều địa phương có cách làm hay, sáng tạo để nâng cao chất lượng, hiệu quả sau sắp xếp. 

Tuy nhiên, với tư cách là người trong cuộc, Bộ trưởng chỉ ra bốn vấn đề bất cập lớn.

Vấn đề đầu tiên là chất lượng, cơ cấu đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã còn nhiều khó khăn, bất cập và chưa đáp ứng được yêu cầu công việc. 

Bộ trưởng nhấn mạnh khối lượng công việc cấp xã hiện nay rất lớn, chức năng nhiệm vụ rất cao, trong khi trước đây chỉ thuần túy ở mức độ vừa phải.

Tổ chức bộ máy tuy đã được hướng dẫn hành chính nhưng chưa thực sự ổn định. Cần có những điều chỉnh căn bản về thể chế để đáp ứng yêu cầu vận hành mới.

Bất cập trong phân cấp phân quyền được Bộ trưởng nhắc tới, nhất là việc phân định thẩm quyền cho cấp xã sau rà soát chỉ còn 859 nhiệm vụ (giảm so với con số trước là 1.060), trong đó chỉ có 79 nhiệm vụ được phân cấp mới. 

Trong khi đó, Trung ương phân cấp cho cấp tỉnh tới 949 nhiệm vụ, tạo ra khối lượng công việc rất lớn và nặng nề cho cấp tỉnh. Bộ trưởng đánh giá mức độ phân cấp từ Trung ương cho địa phương để địa phương quyết, làm, chịu trách nhiệm mới đạt 56%, chưa cao. 

Việc tiếp nhận và thực hiện phân cấp, phân định thẩm quyền tại cấp xã còn nhiều hạn chế, bất cập. Ví dụ như việc giao đất cho doanh nghiệp nếu giao cho cấp xã có thể gặp lúng túng.

Ngoài ra, các vấn đề tồn tại sau triển khai như thủ tục hành chính, cơ sở vật chất, trang thiết bị còn nhiều khó khăn nhất định.

Cấp bách để hoàn thiện và ổn định vận hành chính quyền địa phương hai cấp

Từ thực tế triển khai, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nêu ra các nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách để hoàn thiện và ổn định vận hành chính quyền địa phương hai cấp. 

Theo đó, nhiệm vụ hàng đầu là tập trung cao độ để hoàn thành toàn bộ hệ thống thể chế cho vận hành chính quyền địa phương hai cấp, hoàn thành việc phân loại đơn vị hành chính, tiêu chuẩn đơn vị hành chính, tiêu chuẩn đô thị. 

Bộ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh, “đây là cái gốc của vấn đề để thực hiện chế độ chính sách, quy hoạch, kế hoạch phát triển”. 

Cùng với đó, tiếp tục xây dựng đề án báo cáo Bộ Chính trị (dự kiến hoàn thành cuối tháng 10) để ban hành Nghị định và Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Xác định chỉ tiêu biên chế trên cơ sở vị trí việc làm và phân loại đơn vị hành chính, tránh tình trạng "cào bằng". 

Ngoài ra, hoàn thiện lại tổ chức bộ máy, điều chỉnh mức lương cơ sở, phụ cấp (phụ cấp khu vực, phụ cấp chức vụ, chức danh lãnh đạo) phù hợp với phân loại đơn vị hành chính; rà soát tổng thể các cơ chế, chính sách đã ban hành, kể cả các chương trình mục tiêu quốc gia, để điều chỉnh theo phân loại đơn vị hành chính.

Cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp xã

Một trong những vấn đề được Bộ trưởng nhấn mạnh là phải cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức, nhất là cấp xã. Đây là nhiệm vụ cấp bách để đội ngũ cán bộ có thể đạt được hai mục tiêu lớn “vừa kiến tạo phát triển vừa phục vụ người dân”. 

Tiếp tục rà soát, đánh giá mức độ, kết quả, khả thi của phân cấp, phân quyền, Bộ trưởng đưa ra giải pháp giao thẩm quyền linh hoạt cho cấp tỉnh để quyết định rút về tỉnh thực hiện những việc mà cấp xã "không thể làm nổi" do năng lực hoặc điều kiện ban đầu, nhằm đảm bảo hiệu quả công việc.

Bên cạnh đó, theo Bộ trưởng cần tiếp tục có một đề án lớn để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị trong thời gian 5 năm, nhằm căn bản hoàn thiện, đáp ứng yêu cầu vận hành của chính quyền địa phương hai cấp.

Triển khai sắp xếp đơn vị sự nghiệp, thôn, bản, tổ dân phố

Bộ trưởng cũng thông tin về các kế hoạch tiếp theo, bao gồm việc chuẩn bị Nghị định để sắp xếp thôn, bản, tổ dân phố theo kế hoạch vào tháng 5 năm 2026, cùng với việc triển khai sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước. 

Đồng thời, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cam kết sẽ tập trung giải quyết các vấn đề cấp bách, cố gắng hoàn thành công tác sắp xếp để hệ thống ổn định trở lại vào năm 2026, tạo đà phát triển cho giai đoạn 2026 – 2030./.