Sửa Luật Thuế giá trị gia tăng: Làm rõ cơ chế kiểm soát khấu trừ để tạo thuận lợi cho các đơn vị thụ hưởng

Đề xuất sản phẩm phái sinh điện lực được miễn thuế VAT

Đại biểu Hoàng Văn Cường bày tỏ hoàn toàn đồng tình với quy định "những cái hàng hóa nông sản chưa chế biến hoặc sơ chế không phải chịu thuế". Theo đại biểu, cơ chế cũ yêu cầu thu thuế VAT 5% sau đó hoàn thuế 5% khi xuất khẩu là một quy trình gây tốn kém thủ tục hành chính cho cả nhà nước và doanh nghiệp.

Ông lý giải, thực chất là thu 5% rồi hoàn lại 5%, doanh nghiệp phải ứng một khoản tiền thuế trong thời gian đó, còn Nhà nước thì mất công thu và mất công hoàn, không mang lại lợi ích mà chỉ tốn kém.

Đại biểu cho rằng, việc quay trở lại quy định như trong Luật năm 2016 là phù hợp, đồng thời đề nghị bổ sung sản phẩm phái sinh điện lực vào danh mục các sản phẩm tài chính không chịu thuế VAT.

Theo đại biểu, sản phẩm phái sinh như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, quyền chọn mua/bán (không phải là hàng hóa mà là quyền) hiện đã được quy định không chịu thuế VAT trong các luật về tổ chức tín dụng, chứng khoán và thương mại.

Tuy nhiên, trong lĩnh vực điện lực, dù đã có tự do hóa và tư nhân tham gia, và Luật Điện lực có quy định về sản phẩm phái sinh điện lực (hợp đồng kỳ hạn, tương lai, quyền chọn) , nhưng Luật VAT lại chưa đưa quy định này vào. 

Vì vậy, việc bổ sung sản phẩm phái sinh điện lực vào danh mục không chịu thuế sẽ đảm bảo thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Làm rõ cơ chế kiểm soát khấu trừ để vừa tạo thuận lợi cho các đơn vị thụ hưởng

Theo Quochoi.vn, đại biểu Nguyễn Thị Lan thì cho rằng dự thảo luật với nội dung sửa đổi trọng tâm, phạm vi không rộng nhưng tác động khá lớn, rất cần thiết để tháo gỡ khó khăn cho quá trình sản xuất, kinh doanh, đầu tư, và bảo đảm thống nhất trong thực hiện chính sách thuế. Các nội dung sửa đổi chủ yếu tập trung vào làm rõ đối tượng chịu thuế, thống nhất cách áp dụng thuế suất, và hoàn thiện cơ chế khấu trừ VAT đầu vào.

Đánh giá cao việc dự thảo luật đã làm rõ đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng đối với sản phẩm nông lâm thủy sản chưa qua chế biến hoặc chỉ sơ chế thông thường đồng thời không phải tính thuế giá trị gia tăng đối với các giao dịch mua bán giữa doanh nghiệp và Hợp tác xã, đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng quy định này rất phù hợp với thực tế sản xuất hiện nay và góp phần giảm chi phí, khuyến khích các mô hình liên kết chuỗi giá trị, tuy nhiên cần làm rõ khái niệm sơ chế thông thường, vì trên thực tế các hoạt động như đóng gói; bảo quản lạnh rất phổ biến và ranh giới giữa sơ chế và chế biến chưa thật sự rõ ràng, nếu không có hướng dẫn cụ thể dễ dẫn đến cách hiểu khác nhau, gây khó khăn cho doanh nghiệp và người dân.

Một điểm mới quan trọng khác của dự thảo luật là việc cho phép khấu trừ toàn bộ thuế VAT đầu vào đối với các hoạt động sản xuất có sản phẩm đầu ra không chịu thuế VAT. Điều này đặc biệt ý nghĩa trong các lĩnh vực như giáo dục và khoa học công nghệ.

Đại biểu Nguyễn Thị Lan đánh giá cao quy định này, coi đây là một điểm rất mới và có ý nghĩa lớn trong thực tế. Bà chỉ ra rằng trước đây, các lĩnh vực như giáo dục, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, hay nông nghiệp công nghệ cao - dù không chịu thuế VAT - lại không được khấu trừ thuế đầu vào. 

Điều này đã làm tăng chi phí đầu tư và phần nào làm giảm động lực đổi mới sáng tạo. Quy định mới sẽ giúp giảm chi phí thực cho các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp khoa học công nghệ, qua đó khuyến khích đầu tư cho thiết bị, công nghệ, nghiên cứu ứng dụng.

Tuy nhiên, khi triển khai quy định này cần làm rõ điều kiện hồ sơ và cơ chế kiểm soát khấu trừ để vừa tạo thuận lợi cho các đơn vị thụ hưởng, vừa đảm bảo quản lý chặt chẽ và sử dụng hiệu quả chính sách.

Cơ chế kiểm soát gian lận và chống sử dụng hóa đơn khống

Bên cạnh sự đồng thuận, nhiều ý kiến cũng đề nghị Chính phủ làm rõ các khái niệm và bổ sung cơ chế kiểm soát chặt chẽ để ngăn chặn rủi ro gian lận thương mại đã từng xảy ra với cơ chế thuế cũ. Trong báo cáo thẩm tra của Uỷ ban Kinh tế và Tài chính đã nêu rõ để phòng chống gian lận thương mại vàtránh thất thu thuế nên mới sửa đổi luật.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Phương Thủy bày tỏ lo ngại về nguy cơ tái diễn tình trạng gian lận thương mại và sử dụng hóa đơn khống. Bà đặt vấn đề liệu việc khôi phục quy định cũ có giúp hạn chế doanh nghiệp thương mại tự tạo hóa đơn khống VAT 5% để được khấu trừ hay không. 

Bà cũng nhắc đến trường hợp doanh nghiệp A thu mua nông sản của doanh nghiệp B có hóa đơn VAT 5%, sau đó xuất khẩu và xin hoàn thuế, nhưng doanh nghiệp B không kê khai nộp thuế, dẫn đến Nhà nước phải bỏ tiền ra hoàn.

Đại biểu Nguyễn Phương Thủy cũng đề nghị Chính phủ và Bộ Tài chính cần làm rõ: Lý do thực sự của việc sửa đổi luật lần này là gì (do quy định luật hay do thủ tục khấu trừ/hoàn thuế quá phức tạp?). 

Quan trọng hơn, nếu thay đổi theo cơ chế mới, cần có những quy định nào của luật hay văn bản dưới luật được bổ sung để kiểm soát, hạn chế triệt để tình trạng gian lận thương mại đã xảy ra trước đây./.