Nhiều quy định bất cập gây khó khăn khi xử lý tham nhũng, lãng phí

Tại cuộc làm việc của Đoàn Giám sát của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021”, đại diện Bộ Công an cho biết,  một số văn bản quy phạm pháp luật liên quan công tác điều tra, xử lý loại tội phạm còn thiếu, chưa đồng bộ, không thống nhất, nhất là hướng dẫn của các cơ quan chức năng, dẫn đến cách hiểu và vận dụng khác nhau. 

Quy định không thống nhất về số hành vi phạm tội tham nhũng tại Bộ luật Hình sự và Luật Phòng chống tham nhũng gây khó khăn và kẽ hở trong vận dụng

Cụ thể, Bộ luật Hình sự năm 2015, chương các tội phạm về Tham nhũng quy định 07 hành vi phạm tội, trong khi tại Điều 2, Luật Phòng chống tham nhũng năm 2018 quy định 12 hành vi tham nhũng, nên 05 hành vi còn lại của Luật Phòng, chống tham nhũng còn thiếu chế tài để xử lý, chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể nên gây khó khăn và kẽ hở trong quá trình vận dụng vào thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử tội phạm về tham nhũng.

Hệ thống văn bản phòng, chống tham nhũng chưa cụ thể hóa hết một số giải pháp đã được xác lập trong chiến lược quốc gia phòng, chống tham nhũng và một số văn bản của Đảng để triển khai thực hiện như công khai trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, minh bạch trong ban hành quyết định hành chính, cơ chế miễn nhiệm, bãi nhiệm cho từ chức, tạm đình chỉ chức vụ của người dùng đầu đơn vị khi để xảy ra tham nhũng.

Quy định về kê biên, phong tỏa tài khoản chưa cụ thể, rõ ràng 

Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, một số quy định trong Bộ luật Hình sự, Luật Tố tụng hình sự còn bất cập, chưa cụ thể, rõ ràng nên gây khó khăn trong việc áp dụng, cụ thể, Khoản 1 Điều 128 và Khoản 1 Điều 129 Bộ luật Tố tụng hình sự quy định về công tác kê biên, phong tỏa tài khoản: “chỉ áp dụng đối với bị can, bị cáo, người bị buộc tội về tội mà Bộ luật hình sự quy định…” Tuy nhiên thực tế có nhiều trường hợp bị can, bị cáo chuyển dịch quyền sở hữu, sử dụng tài sản cho người thân, bạn bè để tẩu tán, gây khó khăn cho công tác thu hồi do các đối tượng này không thuộc diện áp dụng quyết định trên.

Mặt khác “chỉ được kê biên, phong tỏa phần tài sản tương ứng với mức có thể bị phạt, tịch thu hoặc bồi thường thiệt hại,” việc cơ quan điều tra xác định “phần tài sản tương ứng” là rất khó khăn, dẫn đến việc kê biên, phong tỏa không kịp thời, các đối trọng có thời gian để tẩu tán tài sản, gây khó khăn cho công tác thu hồi thiệt hại cho Nhà thiếc. 

Chưa có hướng dẫn cụ thể về tình tiết định khung “gây ảnh hưởng xấu đến an ninh trật in an toàn xã hội" tại điểm c khoản 3 Điều 583 (Tội tham ô tài sản) và điểm d khoản 3 Điều 355 (Tội lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản), dẫn đến việc đánh giá, áp dụng quy định này không thống nhất,

Quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về xử lý vật chứng còn bất cập, gây lãng phí thất thoát

Các đại biểu cũng chỉ rõ, quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về xử lý vật chứng còn bất cập, gây lãng phí thất thoát, cụ thể: Điểm a, Khoản 2, Điều 106 Bộ luật Tố tụng hình sự quy định: “vật chứng là công cụ, phương tiện phạm tội, vật cấm tàng trữ, lưu hành bị tịch thu, nộp ngân sách Nhà nước hoặc bị tiêu hủy”, tuy nhiên có nhiều loại mặt hàng tuy xác định là hàng giả nhưng chỉ giá về nguồn gốc, tem nhãn, còn giá trị sử dụng trong thực tế vẫn đảm bảo. Theo quy định tại điều luật này thì số hàng giả phải cấm lưu hành, buộc phải tiêu hủy dẫn đến lãng phí, đồng thời phát sinh chi phí rất lớn cho việc tiêu hủy. 

Điểm C, Khoản 3, Điều 106 Bộ luật Tố tụng hình sự quy định: “Vật chứng thuộc loại mau hỏng hoặc khó bảo quản thì có thể được bán theo quy định của pháp luật..." tuy nhiên, thực tế chưa có hướng dẫn cụ thể xác định vật chứng nào là hàng hóa mau hỏng, cơ quan nhà có thẩm quyền xác định việc này, có những vật chứng nếu không được xử lý ngay tại giai đoạn điều tra mà để đến khi Tòa xử mới ra quyết định xử lý vật chứng thì giá trị hàng hóa bị sụt giảm nghiêm trọng, thậm chí hết giá trị sử dụng, cộng thêm chi phí vận chuyển, thuê kho bãi bảo quản, sẽ gây thất thoát, lãng phí rất lớn cho Nhà nước.

Các đại biểu Quốc hội, chuyên gia, thành viên đoàn giám sát cho rằng, việc xây dựng, hoàn thiện quy định của pháp luật, cơ chế, chính sách quản lý kinh tế, phòng chống tham nhũng còn chậm, cần sớm hoàn thiện để khắc phục những tồn tại, hạn chế đang có.