Thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân

Dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội tiến hành biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân. Kết quả biểu quyết bằng điện tử cho thấy, có 409/412 đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành, chiếm 85,56% tổng số đại biểu.

 Bổ sung thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở tố tụng của Viện kiểm sát nhân dân

Theo Quochoi.vn, trước đó, ông Nguyễn Huy Tiến, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân. Báo cáo đã làm rõ nhiều nội dung quan trọng.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm các ngạch kiểm sát viên, nhiệm kỳ của Kiểm sát viên theo hướng không thi nâng ngạch, chỉ thi một lần vào ngạch Kiểm sát viên sơ cấp hoặc Kiểm sát viên trung cấp hoặc Kiểm sát viên cao cấp, sau đó nếu đủ điều kiện sẽ được xét để bổ nhiệm vào ngạch cao hơn. 

Việc sửa đổi này để bảo đảm phù hợp với việc đổi mới ngạch công chức theo dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi); đồng thời, bảo đảm đồng bộ với quy định về bổ nhiệm ngạch, bậc Thẩm phán - là chức danh tư pháp tương đồng. Về sửa đổi thẩm quyền quyết định tổng biên chế của ngành Kiểm sát nhân dân để phù hợp với Quy định số 70- QĐ/TW, ngày 18/7/2022 của Bộ Chính trị về quản lý biên chế của hệ thống chính trị.

Theo nội dung giải trình, về bổ sung thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân trong xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở tố tụng (khoản 1 Điều 1 dự thảo Luật), Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính hiện hành đã quy định về các trường hợp xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi cản trở hoạt động tố tụng, trong đó, bao gồm cả các hành vi cản trở hoạt động tố tụng do Viện kiểm sát nhân dân tiến hành.

 Tại khoản 4 Điều 106 Bộ luật Tố tụng dân sự và khoản 4 Điều 93 Luật Tổ tụng hành chính cũng quy định việc xử phạt hành chính đối với trường hợp Viện kiểm sát có yêu cầu cung cấp chứng cứ nhưng người yêu cầu không thực hiện mà không có lý do chính đáng. 

Tuy nhiên, Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, Luật Xử lý vi phạm hành chính và Pháp lệnh số 02/2022/UBTVQH15 ngày 18/8/2022 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng chưa quy định thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính của Viện kiểm sát nhân dân; dẫn đến, đối với trường hợp có hành vi cản trở hoạt động tố tụng của Viện kiểm sát nhân dân thì Viện kiểm sát nhân dân phải lập biên bản và chuyển đến Cơ quan Công an, Tòa án nhận dân để xem xét xử phạt vi phạm. 

Do đó, dự thảo Luật quy định bổ sung thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở tố tụng của Viện kiểm sát nhân dân là phù hợp để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Chuyển đổi giữa ngạch Kiểm sát viên và ngạch Điều tra viên

Về chuyển đổi giữa ngạch Kiểm sát viên và ngạch Điều tra viên (khoản 15 Điều 1 dự thảo Luật), Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã bổ sung vào khoản 15 Điều 1 dự thảo Luật về việc chuyển đổi giữa ngạch Kiểm sát viên và ngạch Điều tra viên như sau: “Việc chuyển đổi Kiểm sát viên sang ngạch Điều tra viên tương ứng hoặc chuyển đổi Điều tra viên sang ngạch Kiểm sát viên tượng ứng được thực hiện khỉ có đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định của luật đối với từng chức danh và không phải thi tuyển. Trình tự, thủ tục chuyển đổi do Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao quy định”. Quy định này nhằm bảo đảm sự chủ động trong công tác cán bộ thuộc thẩm quyền của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và phù hợp với thực tiễn hiện nay.

Đối với vấn đề bổ sung quy định nhiệm vụ, quyền hạn khác của Kiểm sát viên (khoản 20 Điều 1 dự thảo Luật), dự thảo Luật đã bổ sung quy định ngoài thực hiện chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp thì Kiểm sát viên có nhiệm vụ, quyền hạn khác như sau: “Điều 74. Kiểm sát viên

1. Kiểm sát viên là người được bổ nhiệm theo quy định của pháp luật để thực hiện chức năng thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp, các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định tại khoản 2 Điều này.

2. Nhiệm vụ, quyền hạn khác của Kiểm sát viên gồm:

a) Đề xuất Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong công tác xét đơn xin ân giảm đối với người bị kết án từ hình; thực hiện nhiệm vụ trong công tác đặc xá theo quy định của pháp luật;

b) Thống kê tội phạm, thống kê hình sự;

c) Thanh tra, kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ kiễm sát;

d) Tổng kết thực tiễn công tác nghiệp vụ kiễm sát, xây dựng, tỗ chức thi hành pháp luật;

đ) Nhiệm vụ, quyền hạn khác theo sự phân công hoặc uỷ quyền của Viện trưởng Viện kiễm sát và quy định của pháp luật”.

Bổ sung quy định cụ thể các điều kiện bổ nhiệm Kiểm sát viên vào ngạch cao hơn 

Về các ngạch Kiểm sát viên và thẩm quyền của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao trong việc bổ nhiệm Kiểm sát viên các ngạch (khoản 21, 22, 23, 25 và 27 Điều 1 dự thảo Luật), dự thảo Luật giữ tên gọi của các ngạch Kiểm sát viên như Luật hiện hành, gồm: Kiểm sát viên sơ cấp, Kiểm sát viên trung cấp, Kiểm sát viên cao cấp, Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao. 

Đồng thời, quy định thẩm quyền của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao trong việc bổ nhiệm Kiểm sát viên các ngạch theo hướng: Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao có thẩm quyền bổ nhiệm lần đầu và bổ nhiệm vào ngạch cao hơn, bởi vì Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân hiện hành đã quy định cụ thể về tiêu chuẩn bổ nhiệm đối với từng ngạch Kiểm sát viên sợ cấp, Kiểm sát viên trung cấp, Kiểm sát viên cao cấp và quy định thẩm quyền của Viện trượng Viện kiểm sát nhân dân tối cao bổ nhiệm Kiểm sát viên sơ cấp, Kiểm sát viên trung cấp, Kiểm sát viên cao cấp khi có đủ tiêu chuẩn, điều kiện (quy định này khác với thẩm quyền bổ nhiệm Thẩm phán là phải do Chủ tịch nước bổ nhiệm). 

Việc quy định Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao có quyền bổ nhiệm vào ngạch cao hơn là phù hợp; đồng thời, không quy định về việc thi nâng ngạch Kiểm sát viên để bảo đảm phù hợp với việc đổi mới ngạch công chức theo dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đối) và thống nhất, đồng bộ với Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (chỉ thi khi bổ nhiệm lần đầu, sau đó xét nâng ngạch). Tuy nhiên, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, để bảo đảm chặt chẽ, dự thảo Luật đã bổ sung quy định cụ thể các điều kiện bổ nhiệm Kiểm sát viên vào ngạch cao hơn tại dự thảo Luật (tại khoản 21 Điều 1).

Về tăng số lượng Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao từ 19 người lên tối đa không quá 27 người (khoản 26 Điều 1 dự thảo Luật), Đảng ủy Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã xây dựng Tờ trình số 07- TTr/ĐU ngày 24/3/2025 báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Tờ trình số 09- TTr/ĐU ngày 28/3/2025 báo cáo Ban Chấp hành Trung ương Đảng về nội dung Đề án tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy Viện kiểm sát nhân dân theo định hướng không tổ chức cấp huyện; trong đó, tại Mục III (Nhiệm vụ, giải pháp) của Đề án đã nêu rõ giải pháp về tổ chức bộ máy của Viện kiểm sát nhân dân tối cao như sau: “Tăng số lượng Kiểm sát viên VKSND tối cao tương ứng với số lượng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao tăng lên theo Đề án của Đảng ủy Tòa án nhận dân tối cao (từ 19 người lên 27 người) nhằm bảo đảm nguồn nhân lực để thực hiện nhiệm vụ công tố, kiểm sát xét xử đối với hoạt động của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao”.

Sau khi được Quốc hội thông qua, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân có hiệu lực thi hành từ ngày 1 tháng 7 năm 2025.