Luật đấu thầu (sửa đổi) phải gỡ những điểm vướng mắc tồn tại chứ không thể lại làm vướng hơn

Ngày 25/8, tại Đà Nẵng, Ủy ban Tài chính, Ngân sách tổ chức Hội thảo lấy ý kiến về dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi).

Theo Cục Quản lý đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, dự thảo Luật Đấu thầu (sửa đổi) sẽ mở rộng phạm vi điều chỉnh, hoàn thiện các quy định về hình thức, phương thức tổ chức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư; khắc phục bất cập, hạn chế, nâng cao chất lượng, hiệu quả đấu thầu, phòng chống tiêu cực, tham nhũng, tiếp tục cải cách, đơn giản hóa quy trình, thủ tục đấu thầu, hoàn thiện quy định về ưu đãi, hỗ trợ sản xuất trong nước.

Luật hiện hành chưa bao quát được hết các trường hợp cần thiết áp dụng chỉ định thầu

Thảo luận tại Hội thảo, các đại biểu cho rằng, những quy định của Luật hiện hành chưa bao quát được hết các trường hợp cần thiết áp dụng chỉ định thầu dẫn đến còn lúng túng trong thực thi. Việc áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt còn chưa được quy định cụ thể về trình tự, thủ tục. Một số hình thức lựa chọn nhà thầu còn bất cập trong quá trình thực thi như mua sắm trực tiếp. Quy định hiện hành về phương pháp đánh giá đối với lựa chọn nhà đầu tư chỉ tính đến lợi ích xã hội của dự án sử dụng đất, chưa bao quát tính đặc thù về phương pháp đánh giá đối với dự án thuộc lĩnh vực chuyên ngành, xã hội hóa.

Để khắc phục những bất cập này, dự thảo Luật sẽ bổ sung các trường hợp áp dụng chỉ định thầu như gói thầu cung cấp dịch vụ tư vấn, phi tư vấn, thuốc, vật tư, trang thiết bị y tế, xây lắp trong công tác phòng chống dịch bệnh và phục vụ cấp cứu cần triển khai ngay. Bổ sung quy định về nguyên tắc áp dụng, thẩm quyền, trình tự thủ tục thực hiện hình thức lựa chọn nhà thầu này để đảm bảo áp dụng thống nhất, minh bạch, và xác định rõ trách nhiệm từng bên liên quan.

Còn nhiều bất cập, vướng mắc, liên quan đến mua sắm trong trường hợp đặc biệt

Trong lĩnh vực y tế, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho rằng cần có quy định phù hợp, cân bằng giữa mua sắm, việc sử dụng hàng hóa vừa có chất lượng cao, hàng hóa có chất lượng đáp ứng yêu cầu chuyên môn và giá cả hợp lý để người dân, cơ sở y tế có quyền được lựa chọn, chỉ định dịch vụ và được chi trả theo quy định là rất cần thiết. Đại diện Bộ Y tế nêu rõ, luật hiện hành còn nhiều bất cập, vướng mắc, liên quan đến mua sắm trong trường hợp đặc biệt, mua sắm thông qua các tổ chức quốc tế, quy định hợp đồng trọn gói, mua sắm thường xuyên.

Về đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư có sử dụng đất, Chủ tịch HĐND tỉnh Đồng Nai Thái Bảo cho biết, Luật Đất đai năm 2013 không quy định trường hợp giao đất, cho thuê đất thông qua hình thức đấu thầu dự án có sử dụng đất. Nội dung này đang được cập nhật bổ sung tại dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đang được soạn thảo. Theo quy định tại Nghị định 25/2020, Nghị định 31/2021 của Chính phủ, việc quyết định hình thức lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất chỉ được thực hiện khi không đủ điều kiện để tổ chức thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất.

Trong quá trình thực hiện, địa phương còn khó khăn trong việc xác định cơ sở phân định giữa việc lựa chọn hình thức chọn nhà đầu tư thông qua đấu thầu với đấu giá quyền sử dụng đất như trong trường hợp khu đất chưa được giải phóng mặt bằng sạch thì nên thực hiện hình thức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư hay cơ quan nhà nước thực hiện thủ tục giải phóng mặt bằng sạch để thực hiện đấu giá, và cơ sở nào để xác định phương án lựa chọn nhà đầu tư phù hợp với mục tiêu, chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Thực hiện đúng quy định của pháp luật về đấu giá sẽ ngăn chặn được tham nhũng về đất

So sánh đấu giá đất và đấu thầu dự án có sử dụng đất, GS.TS Đặng Hùng Võ - Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đánh giá, trong trường hợp thực hiện đúng các quy định của pháp luật về đấu giá sẽ là phương thức có thể ngăn chặn được tham nhũng về đất trong quá trình giao đất, cho thuê đất của Nhà nước. Đây là phương thức luôn đặt mục tiêu duy nhất là thu giá trị đất đai cao nhất, lựa chọn được các nhà dầu tư có tiềm năng tài chính lớn.

Tuy nhiên, Nhà nước chỉ có thể xem xét và lựa chọn các nhà đầu tư có tiềm lực tài chính cao mà không quan tâm tới các yếu tố khác của dự án, đồng thời cơ chế đấu giá đất thường rất phức tạp.Trong khi đó, đấu thầu dự án có sử dụng đất mang tính toàn diện, không chỉ căn cứ vào một tiêu chí duy nhất là mức độ thu giá trị đất đai trao cho dự án đầu tư. Một dự án đầu tư cần được phân tích cả về phát triển lẫn bền vững.

Do đó, phương thức đấu thầu dự án có sử dụng đất cần dược áp dụng đối với tất cả các dự án đầu tư mà nhà nước thu hồi đất có mục tiêu lợi nhuận, kể cả trường hợp đã giải phóng mặt bằng hoặc chưa giải phóng mặt bằng. Đấu giá đất thì áp dụng cho mọi trường hợp dự án đầu tư thuộc trường hợp nhà đầu tư chủ động tìm kiếm quỹ đất trên thị trường để thực hiện các dự án chỉ vì lợi ích của riêng mình, không gắn với lợi ích quốc gia, công cộng.

Tránh mâu thuẫn, xung đột với các luật có liên quan như Luật Đầu tư, Luật Đất đai

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Phú Cường cũng cho rằng, Luật đấu thầu (sửa đổi) cần được nghiên cứu kĩ lưỡng, phải gỡ được những điểm vướng mắc tồn tại hiện nay chứ không thể lại làm vướng hơn. Đơn cử, về vấn đề đấu giá hay đấu thầu, nếu theo quy định hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư như hiện nay thì chưa có địa phương nào lựa chọn được nhà đầu tư qua đấu thầu.

Phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh, Luật Đấu thầu (sửa đổi) cần phải tháo gỡ được những khó khăn, vướng mắc, bất cập hiện nay trong hoạt động đấu thầu, hạn chế và loại trừ thất thoát vốn ngân sách nhà nước. Việc sửa đổi phải đảm bảo mở rộng phạm vi điều chỉnh của Luật, hoàn thiện các quy định về hình thức, phương thức tổ chức lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư; đảm bảo công tác phòng chống tiêu cực, tham nhũng, tiếp tục cải cách, đơn giản hóa quy trình, thủ tục đấu thầu, hoàn thiện quy định về ưu đãi, hỗ trợ sản xuất trong nước cho doanh nghiệp. Nghiên cứu sửa đổi luật cần phải có sự thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật, tránh mâu thuẫn, xung đột với các luật có liên quan như Luật Đầu tư, Luật Đất đai./.