Thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND

Dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội (ĐBQH) và đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND). Kết quả biểu quyết cho thấy, có 415/418 đại biểu tham gia biểu quyết (chiếm 86,82% tổng số đại biểu) tán thành thông qua Luật này.

Trước đó, Quốc hội nghe Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu của Quốc hội Nguyễn Thanh Hải trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND.

Về sửa đổi các nội dung liên quan đến giảm thời gian thực hiện một số bước trong quy trình bầu cử, có ý kiến cho rằng, việc rút ngắn thời gian một số bước trong quy trình bầu cử sẽ khó đảm bảo khả thi và chất lượng, Ủy ban Công tác đại biểu cho biết, việc điều chỉnh giảm thời gian thực hiện quy trình bầu cử là yêu cầu chính trị đặt ra trong sửa đổi Luật lần này, nhằm rút ngắn khoảng thời gian từ khi bế mạc Đại hội Đảng toàn quốc đến khi khai mạc Kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp để kịp thời kiện toàn nhân sự của Nhà nước, của địa phương, sớm triển khai đưa Nghị quyết của Đại hội Đảng bộ các cấp vào thực tiễn. 

Dự thảo Luật chỉ rút ngắn khoảng thời gian kể từ khi nộp hồ sơ ứng cử đến ngày bầu cử và khoảng thời gian từ ngày bầu cử đến ngày khai mạc Kỳ họp thứ nhất của khóa mới, các khung thời gian khác vẫn giữ nguyên. Việc điều chỉnh này đã được Cơ quan soạn thảo cân nhắc, tính toán thận trọng.

Có ý kiến đề nghị ghép một số bước trong quy trình hiệp thương; tổ chức hội nghị hiệp thương theo hình thức trực tuyến; hoặc trực tiếp kết hợp với trực tuyến; lựa chọn đại diện một số Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã tham gia hội nghị hiệp thương do số lượng cấp xã rất nhiều. 

Ủy ban Công tác đại biểu cho rằng, các hội nghị hiệp thương có yêu cầu quan trọng là phải đảm bảo tính dân chủ, tính đại diện của các cơ quan, tổ chức cũng như sự lãnh đạo toàn diện của Đảng. Do đó, việc thực hiện đầy đủ các bước theo quy định là rất cần thiết. 

Bên cạnh đó, vấn đề bảo đảm an toàn, an ninh mạng hiện chưa có sự chuẩn bị chắc chắn nên việc tổ chức hội nghị hiệp thương trực tuyến cần tiếp tục được nghiên cứu, chuẩn bị kỹ lưỡng trong thời gian tới, vì vậy xin được giữ như quy định hiện hành. 

Tất cả Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã cần tham gia các hội nghị hiệp thương cấp tỉnh vì liên quan đến cơ cấu, thành phần người ứng cử và việc chỉ đạo, triển khai thực hiện công tác bầu cử ở xã, do đó xin được giữ như nội dung sửa đổi tại khoản 1 Điều 39.

Về việc sửa đổi, bổ sung để kịp thời khắc phục một số vướng mắc trong công tác bầu cử, đa số các ý kiến đều thống nhất với nhóm nội dung này tại dự thảo luật. 

Có ý kiến đề nghị làm rõ công dân có được ứng cử làm đại biểu Hội đồng nhân dân ở cả hai cấp trong cùng một nhiệm kỳ hay không; cần quy định rõ thời điểm chuyển hồ sơ ứng cử và đề nghị mở rộng thêm đối tượng được chuyển hồ sơ ứng cử.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, dự thảo Luật quy định “Công dân được nộp hồ sơ ứng cử làm đại biểu Hội đồng nhân dân tối đa ở hai cấp trong cùng một nhiệm kỳ; nếu nộp hồ sơ ứng cử đại biểu Quốc hội thì chỉ được nộp hồ sơ ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân ở một cấp”. 

Về việc chuyển hồ sơ ứng cử, đây là trường hợp cá biệt (rất hạn chế) để phục vụ công tác cán bộ của cấp có thẩm quyền, thực tiễn đã từng xảy ra nhưng chưa có căn cứ pháp lý để thực hiện. 

Do đó, dự thảo Luật chỉ quy định mang tính nguyên tắc đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân cấp tỉnh và giao Hội đồng bầu cử quốc gia hướng dẫn đối với trường hợp cụ thể nếu phát sinh tình huống này (bao gồm cả thời điểm chuyển hồ sơ) và chỉ cho phép thực hiện khi có ý kiến chỉ đạo của cơ quan có thẩm quyền đối với các chức danh cán bộ diện Trung ương quản lý.

Có ý kiến đề nghị chỉ quy định trong Luật về nguyên tắc đối với thời gian thực hiện quy trình bầu cử và giao Hội đồng bầu cử quốc gia hướng dẫn chi tiết, Ủy ban Công tác đại biểu cho biết, việc sửa đổi Luật lần này, quan điểm xuyên suốt là phạm vi sửa đổi, bổ sung chỉ tập trung phục vụ việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy, thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; việc bầu cử sớm, rút ngắn nhiệm kỳ; chỉ sửa đổi, bổ sung những vấn đề đã có chỉ đạo rõ của cấp có thẩm quyền, những vấn đề thật cần thiết, cấp bách. 

Do đó, Cơ quan soạn thảo xin được tiếp tục nghiên cứu nội dung này trong quá trình sửa đổi toàn diện Luật thời gian tới.

Về tỷ lệ nữ ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân và chế tài xử lý người đứng đầu cấp ủy địa phương nếu không đảm bảo đạt tỷ lệ này, Ủy ban Công tác đại biểu cho biết, Luật hiện hành quy định tỷ lệ này ít nhất là 35% nên các địa phương có thể giới thiệu ở tỷ lệ cao hơn. 

Còn việc trúng cử của các nữ ứng viên phụ thuộc vào sự tín nhiệm của cử tri. Do đó, việc xử lý trách nhiệm người đứng đầu khi tỷ lệ này không đạt là chưa phù hợp. 

Tuy nhiên, Ủy ban Công tác đại biểu xin ghi nhận ý kiến này để tham mưu cơ quan có thẩm quyền tiếp tục có các biện pháp để tăng cường năng lực, chất lượng nhân sự nữ được giới thiệu ứng cử./.