Phát triển kinh tế tư nhân: Doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh vẫn còn tâm lý

Nghị quyết 68 đã "thấm rất nhanh"

Tại Phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân được tổ chức chiều tối 4/8, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, đã có những ý kiến gợi mở quan trọng.

Phát biểu tại hội nghị, ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, Nghị quyết 68 đã nhận được sự hưởng ứng rộng rãi từ cộng đồng doanh nghiệp và doanh nhân, nhiều người gọi đây là "Nghị quyết kinh doanh". 

Ông chia sẻ, "Chính nghị quyết này đã tạo dựng niềm tin và sự tự tin cho nhiều doanh nghiệp. Chúng tôi tiếp xúc với cả doanh nghiệp lớn lẫn nhỏ đều thấy rõ không khí đó".

Theo đại diện VCCI, tinh thần của Nghị quyết 68 đã "thấm rất nhanh" vào các dự thảo luật, nghị định, thông tư của các bộ, ngành. Nhiều địa phương triển khai quyết liệt, thực chất. 

Ông dẫn chứng: Thừa Thiên Huế thực hiện nhanh và có nhiều giải pháp cụ thể. Hà Nội triển khai "luồng xanh" với quy định một số thủ tục phải rút ngắn 60% thời gian, hoặc một số nhóm thủ tục yêu cầu các sở, ngành cho ý kiến trong vòng 24 giờ.

Về phía VCCI, đơn vị đã chủ động tập hợp khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp từ các hiệp hội ngành hàng – tổng cộng 456 kiến nghị liên quan đến quy định pháp luật – gửi Văn phòng Chính phủ để chuẩn bị cho Nghị quyết 66. 

Đồng thời, VCCI tích cực tuyên truyền, phổ biến Nghị quyết 68 và tham gia nhiều chương trình cùng bộ, ngành, địa phương.

Doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh vẫn còn tâm lý

Tuy nhiên, theo ông Tuấn, bức tranh không hoàn toàn đồng đều: "Doanh nghiệp lớn thì hào hứng, phấn khởi, nhưng doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh vẫn còn tâm lý nhất định."

VCCI đã tiến hành khảo sát nhanh với 1.368 hộ kinh doanh về các thủ tục, đặc biệt là thuế. Kết quả cho thấy, Nghị định 70 có mức độ nhận biết cao (94%), nhưng hiểu biết sâu còn hạn chế: 68% mới chỉ nắm sơ bộ, 21% chưa hiểu rõ. 

Nhiều hộ lo ngại gánh nặng tài chính khi phải đầu tư thiết bị, phần mềm, chi phí quản lý; 66% dự kiến chi phí vận hành tăng, 64% lo lợi nhuận giảm; 73% thiếu kiến thức và kỹ năng công nghệ; 90% khó thay đổi thói quen cũ. 

Đáng chú ý, tâm lý lo ngại bị hồi tố, truy thu thuế chiếm tỉ lệ lớn, dù hiện chưa có trường hợp nào bị xử phạt.

Cần hỗ trợ chi tiết, thực chất đối với hộ kinh doanh

Từ thực tế này, ông Tuấn đề xuất một số hướng xử lý:

Trước tiên, cần tăng cường truyền thông, hỗ trợ chi tiết và thực chất, đặc biệt với hộ kinh doanh nhỏ. Cơ quan thuế cần đẩy mạnh hỏi đáp, diễn đàn, tập huấn "cầm tay chỉ việc".

Xem xét giai đoạn chuyển tiếp để hộ kinh doanh thích ứng, kèm theo cam kết rõ ràng về việc không hồi tố, không truy thu thuế trong thời gian này.

Đơn giản hóa thủ tục: Ví dụ nếu đã kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế, có thể để hệ thống tự tính và in tờ khai, không bắt buộc lập bản quyết toán.

Hỗ trợ chuyển đổi: Chi phí mua máy tính tiền kết nối thuế khoảng 11 triệu đồng là khoản đầu tư lớn với hộ ở vùng sâu, vùng xa, cần có chính sách hỗ trợ.

Cần cơ chế đơn giản, minh bạch, ổn định

Về dài hạn, ông Tuấn cho rằng nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh rất nhạy cảm với thay đổi chính sách, do đó cần cơ chế đơn giản, minh bạch, ổn định.

Ông cũng nhấn mạnh yếu tố then chốt để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68: "Các tiêu chí về phát triển doanh nghiệp tư nhân cần được xem là tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của chính quyền các cấp – như tăng trưởng doanh nghiệp mới, thu hút đầu tư, tỷ lệ hài lòng của doanh nghiệp tư nhân. Có như vậy mới tạo được động lực thực thi chính sách mạnh mẽ ở địa phương".

Đại diện VCCI khẳng định tin tưởng vào định hướng của Đảng và các chương trình hành động của Chính phủ, đồng thời kêu gọi triển khai "mạnh mẽ hơn nữa" trong giai đoạn tới.

Cần cơ chế kết nối sát hơn giữa doanh nghiệp và Ban Chỉ đạo phát triển kinh tế tư nhân

Ở góc độ cơ quan lập pháp, ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên thường trực Ủy ban kinh tế của Quốc hội nhấn mạnh, Nghị quyết 68 đã được triển khai trên tinh thần quyết liệt, khẩn trương của Chính phủ và với một tốc độ hiếm có.

"Tôi vẫn nhớ, chỉ mất 12 ngày từ khi Nghị quyết 68 ra đời đến khi Nghị quyết 198 được ban hành. Ban đầu, tôi không nghĩ là có thể làm được. Đây là minh chứng rõ ràng cho sự quyết tâm và khẩn trương của Chính phủ," ông Hiếu nói, và đề nghị tiếp tục phát huy tinh thần này trong các văn bản chỉ đạo của Ban Chỉ đạo, đặc biệt coi yếu tố thời gian là yêu cầu xuyên suốt.

Vấn đề thứ hai ĐBQH Phan Đức Hiếu nêu xuất phát từ phản ánh thực tế: Dù quy định thanh tra, kiểm tra không trùng lặp, mỗi năm một lần, nhưng doanh nghiệp băn khoăn nếu bị thanh tra hai lần thì phản ánh với ai và giải quyết thế nào. 

Ông đề xuất cần cơ chế kết nối sát hơn giữa doanh nghiệp và Ban Chỉ đạo, như ĐƯỜNG DÂY NÓNG hoặc nhóm thường trực, thậm chí nâng cấp Cổng Pháp luật Việt Nam để doanh nghiệp phản ánh trực tiếp. 

"Niềm tin của doanh nghiệp được củng cố khi vướng mắc được giải quyết nhanh; ngược lại, nếu để tồn đọng thì niềm tin sẽ bị bào mòn," ông nói.

Cắt giảm điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính: Phải tránh tình trạng "cắt hôm nay, mai lại mọc"

Thứ ba, ông Hiếu nhấn mạnh rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh và thủ tục hành chính phải tập trung vào chất lượng, thay vì chỉ chạy theo số lượng. Ông dẫn Nghị quyết 66 của Chính phủ là ví dụ tốt. 

Đồng thời đề nghị các bộ, ngành khi xây dựng phương án cắt giảm phải tham vấn cộng đồng doanh nghiệp và hiệp hội ngay từ đầu, thay vì chờ đến khi đã có dự thảo.

Thứ tư, ông đề nghị thể chế hóa cả tinh thần Nghị quyết 68 vào văn bản pháp luật. "Nếu rà soát và thấy văn bản nào trái với tinh thần này thì cần tuyên bố rõ ràng là không áp dụng hoặc hết hiệu lực, kể cả với những chỉ đạo, công văn dưới luật – vốn đôi khi vẫn khiến doanh nghiệp lo ngại," ông lưu ý.

Cuối cùng, ông nhấn mạnh việc kiểm soát chặt chẽ ban hành quy định mới để tránh tình trạng "cắt hôm nay, mai lại mọc". Tiêu chí Nghị quyết 68 nên được đưa vào quy trình thẩm tra, thẩm định dự thảo văn bản pháp luật. 

Ông Phan Đức Hiếu cũng gợi ý Bộ Tài chính nên công bố các điển hình tốt của bộ, ngành, địa phương trong thực hiện Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân để vừa khích lệ, vừa tạo mô hình cho nơi khác học tập.