Nghiên cứu quy định về phát triển đường sắt tốc độ cao với cơ chế ưu tiên nguồn lực, công nghệ

Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tổng Thư ký Quốc hội Lê Quang Tùng đã ký ban hành kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) đã được cho ý kiến tại Phiên họp thứ 43, tháng 03/2025.

Làm rõ quy định chuyển đổi phương thức quản lý từ chú trọng “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” gắn với cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy hiện nay

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật; hồ sơ dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) cơ bản bảo đảm quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.

Để tiếp tục hoàn thiện dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu, bổ sung làm rõ và lưu ý một số nội dung sau:

Tiếp tục rà soát để thể chế hóa đầy đủ các chủ trương của Đảng, Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về việc tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và đặc biệt là Kết luận số 49-KL/TW ngày 28/02/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. 

Thực hiện nghiêm Quy định số 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật. Quán triệt sâu sắc các giải pháp đổi mới tư duy xây dựng pháp luật gắn với các quy định cụ thể của dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi) đúng với chỉ đạo của đồng chí Chủ tịch Quốc hội tại Công thư số 15/CTQH ngày 29/10/2024 và Công thư số 17/CTQH ngày 11/11/2024 trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật. 

Trong đó, làm rõ những quy định thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, chuyển đổi phương thức quản lý từ chú trọng “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” gắn với cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy hiện nay.

Không “luật hóa” các quy định trong các Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù, thí điểm

Rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm tính khả thi, đồng bộ, thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật như Luật Đầu tư, Luật Quy hoạch, Luật Đất đai, Luật Đầu tư công... 

Tránh trùng lặp, mâu thuẫn; viện dẫn đúng các quy định liên quan; không “luật hóa” các quy định trong các Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù, thí điểm hay Nghị định, Thông tư trong lĩnh vực đường sắt, nếu có phải đánh giá kỹ lưỡng tác động, các nội dung thật sự cần thiết, bảo đảm tính khả thi và đúng thẩm quyền của Quốc hội. 

Rà soát để lược bỏ những nội dung không thuộc thẩm quyền của Quốc hội; bố cục lại nội dung dự thảo Luật cho hợp lý.

Cần công khai hóa quy trình xây dựng chính sách, đặc biệt trong lĩnh vực định giá dịch vụ, phân bổ ngân sách hỗ trợ cho doanh nghiệp

 Rà soát, nghiên cứu các cơ chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ mang tính đột phá, tăng cường tính minh bạch và sự tham gia của các bên trong dự án Luật để đảm bảo tính khả thi và rõ ràng. 

Nghiên cứu quy định về phát triển đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị thành chương, mục riêng với cơ chế ưu tiên nguồn lực, công nghệ và đào tạo nhân lực chuyên sâu; nghiên cứu ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong xây dựng, quản lý, vận hành đường sắt, nhất là bản rỗng đổi mới sáng tạo công nghệ đường sắt làm tại Việt Nam. 

Khuyến khích doanh nghiệp hợp tác với các viện nghiên cứu, trường đại học để nâng cao năng lực nội địa hóa; thúc đẩy mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển hệ thống giao thông công cộng (TOD), tạo cơ chế linh hoạt bảo đảm đúng quy định của pháp luật để khai thác hiệu quả quỹ đất phụ cận quanh ga đường sắt, gắn với phát triển đô thị thông minh, bền vững. 

Bên cạnh đó, cần công khai hóa quy trình xây dựng chính sách, đặc biệt trong lĩnh vực định giá dịch vụ, phân bổ ngân sách hỗ trợ cho doanh nghiệp. Tham vấn ý kiến rộng rãi từ cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia về các quy định kỹ thuật, tiêu chuẩn an toàn, môi trường. Đồng thời, thiết lập cơ chế liên ngành giữa trung ương và địa phương để giải quyết các vướng mắc trong triển khai.

Phát triển tổng thể nguồn nhân lực theo hướng đào tạo đội ngũ cán bộ kỹ thuật và quản lý, công nhân kỹ thuật, nhân viên nghiệp vụ cho những khâu then chốt của ngành đường sắt

 Rà soát và tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra, ý kiến tham gia thẩm tra của các cơ quan khác của Quốc hội về việc cụ thể hóa các quy định trong dự thảo luật hoặc các luật có liên quan khác để:

(i) Bảo đảm tính khả thi trong việc thực hiện các chính sách của Nhà nước. Đặc biệt các nội dung về phân bổ ngân sách, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư và các biện pháp hỗ trợ địa phương trong việc phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt.

(ii) Nghiên cứu bổ sung một số chính sách lớn liên quan đến bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu.

(iii) Phát triển tổng thể nguồn nhân lực theo hướng đào tạo đội ngũ cán bộ kỹ thuật và quản lý, công nhân kỹ thuật, nhân viên nghiệp vụ cho những khâu then chốt của ngành đường sắt để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngang tầm thế giới, đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành đường sắt.

 Đồng thời, cần có chiến lược đào tạo dài hạn và hợp tác với các trường đại học, viện nghiên cứu để đảm bảo có đủ nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành đường sắt trong tương lai.

(iv) Ứng dụng khoa học và phát triển công nghệ đường sắt theo hướng nghiên cứu và ứng dụng công nghệ mới, đặc biệt là các công nghệ thân thiện với môi trường trong quá trình vận hành và bảo trì đường sắt.

(v) Khuyến khích và hỗ trợ phát triển nghiên cứu công nghệ, công nghiệp thiết kế, chế tạo, lắp đặt và ngành công nghiệp dịch vụ đường sắt đáp ứng tối đa nhu cầu trong nước.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo Cơ quan soạn thảo, các cơ quan hữu quan rà soát, nghiên cứu, tiếp thu, giải trình đầy đủ ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, ý kiến tham gia thẩm tra của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban khác của Quốc hội để hoàn chỉnh Hồ sơ dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) bảo đảm chất lượng và thời hạn gửi tài liệu trình Quốc hội.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội chủ trì, phối hợp với Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban khác của Quốc hội thẩm tra chính thức dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV (tháng 5/2025).