Kiến nghị thay gọi nhập ngũ theo hộ khẩu bằng cư trú thực tế, ứng dụng chuyển đổi số và CSDL dân cư

Bộ Quốc phòng nhận được kiến nghị của cử tri Thành phố Hồ Chí Minh do Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội chuyển đến với nội dung: “Cử tri phản ánh rằng việc xét duyệt và gọi nhập ngũ theo hộ khẩu cũ hiện nay không còn phù hợp với thực tế quản lý dân cư, gây nhiều khó khăn trong công tác tuyên truyền, vận động, bàn giao và quản lý quân số. 

Nhiều địa phương có 40 đến 50% thanh niên trong danh sách nhập ngũ đã chuyển nơi cư trú, không còn sinh sống tại địa phương, thậm chí có trường hợp đang học tập, làm việc ở tỉnh, thành phố khác, dẫn đến bất cập trong thực hiện nghĩa vụ quân sự và phân bổ chỉ tiêu tuyển quân. 

Do đó, kiến nghị Bộ Quốc phòng nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung Luật Nghĩa vụ quân sự theo hướng ứng dụng hiệu quả cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và định danh điện tử, nhằm quản lý, theo dõi và tuyển chọn công dân nhập ngũ dựa trên nơi cư trú thực tế, bảo đảm tính công bằng, hiệu quả và phù hợp với yêu cầu quản lý hiện nay”.

Về kiến nghị nêu trên, Bộ Quốc phòng trả lời như sau:

Việc đăng ký nghĩa vụ quân sự và quản lý công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự hiện nay được tiến hành theo quy định tại điểm b khoản 6 Điều 4 Luật số 98/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung 11 luật về quân sự, quốc phòng.

Theo đó, về đăng ký nghĩa vụ quân sự khi thay đổi nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập như sau: 

“Công dân đã đăng ký nghĩa vụ quân sự khi thay đổi nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập phải đăng ký bằng hình thức trực tuyến hoặc trực tiếp tại cơ quan đã đăng ký nghĩa vụ quân sự để làm thủ tục chuyển đăng ký nghĩa vụ quân sự;

Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày đến nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập mới phải đăng ký bằng hình thức trực tuyến hoặc trực tiếp tại cơ quan đăng ký nghĩa vụ quân sự để đăng ký chuyển đến. 

Công dân đã đăng ký nghĩa vụ quân sự được gọi vào học tập tại các trường thuộc cơ sở giáo dục nghề nghiệp, cơ sở giáo dục đại học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân phải đăng ký bằng hình thức trực tuyến hoặc trực tiếp tại cơ quan đã đăng ký nghĩa vụ quân sự để làm thủ tục chuyển đăng ký nghĩa vụ quân sự đến cơ sở giáo dục; sau khi thôi học phải làm thủ tục chuyển đăng ký nghĩa vụ quân sự về nơi cư trú hoặc nơi làm việc mới. 

Người đứng đầu cơ sở giáo dục có trách nhiệm tổ chức cho công dân đăng ký nghĩa vụ quân sự và chuyển đăng ký nghĩa vụ quân sự”.

Đối với trường hợp công dân tạm vắng phải thực hiện theo quy định tại điểm c khoản 6 Điều 4 Luật số 98/2025/QH15, cụ thể: “Công dân đã đăng ký nghĩa vụ quân sự, nếu đi khỏi nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập từ 03 tháng trở lên phải đăng ký bằng hình thức trực tuyến hoặc trực tiếp tại nơi đăng ký nghĩa vụ quân sự để đăng ký nghĩa vụ quân sự tạm vắng; khi trở về nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập trong thời hạn 05 ngày làm việc phải đăng ký lại”.

Bên cạnh đó, chế tài xử phạt vi phạm về đăng ký nghĩa vụ quân sự được quy định tại điểm d, đ khoản 2 Điều 8 Nghị định số 218/2025/NĐ-CP ngày 05/8/2025 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quốc phòng, cơ yếu, cụ thể phạt tiền từ 8 triệu đến 10 triệu đồng đối với các hành vi sau:

“Không thực hiện đăng ký nghĩa vụ quân sự chuyển đến khi thay đổi nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày đến nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập mới; không thực hiện đăng ký nghĩa vụ quân sự tạm vắng khi đi khỏi nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập từ 03 tháng trở lên hoặc không đăng ký lại khi trở về nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày trở về sau thời gian tạm vắng”; 

Đồng thời, tại điểm b khoản 6 Điều 8 của Nghị định cũng quy định buộc thực hiện thủ tục đăng ký khi thay đổi nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập, đăng ký tạm vắng đối với các hành vi vi phạm trên.

Như vậy, các quy định trên phù hợp với đời sống xã hội và nguyện vọng của Nhân dân trong giai đoạn hiện nay; vừa đáp ứng nguyện vọng chính đáng về quyền được học tập, làm việc, thay đổi nơi cư trú theo quy định của pháp luật và nghĩa vụ vẻ vang của công dân trong nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc; đồng thời bảo đảm chế tài xử phạt nghiêm minh của pháp luật; tạo cơ sở cho các địa phương triển khai thực hiện đồng bộ, thống nhất.

Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện công tác tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ ở một số địa phương đã bộc lộ những vướng mắc, bất cập, khó khăn trong tổ chức thực hiện việc đăng ký, quản lý đối với công dân trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự khi thay đổi nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập, đăng ký tạm vắng còn chưa đầy đủ, triệt để, dẫn đến việc một số công dân lợi dụng trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự, gây khó khăn cho các cơ quan chức năng ở địa phương trong quản lý nguồn và tuyển chọn công dân nhập ngũ.

Tiếp thu ý kiến của cử tri, Bộ Quốc phòng sẽ chỉ đạo cơ quan chức năng nghiên cứu tổng thể, đề xuất với Quốc hội, Chính phủ xem xét sửa đổi, bổ sung Luật Nghĩa vụ quân sự và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan vào thời điểm phù hợp khi có đầy đủ cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn, bảo đảm khoa học, khả thi để pháp luật về nghĩa vụ quân sự được thực hiện hiệu quả, thiết thực và nghiêm minh; riêng trong năm 2025, chỉ sửa đổi, bổ sung những vấn đề liên quan đến thực hiện chính quyền địa phương 02 cấp.