Không vì sợ lợi dụng công vụ mà cấm viên chức phát huy năng lực, sở trường

Cần siết cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng khi mở rộng quyền cho viên chức

Cho ý kiến đối với "quyền của viên chức về ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh", Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn ĐBQH Thành phố Hải Phòng đánh giá cao quy định cho phép viên chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác, như thể hiện tại điểm b khoản 1 Điều 13 của Dự thảo Luật.

Theo đại biểu, đây là quy định "mở" đối với viên chức, tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực, khuyến khích sử dụng năng lực của mỗi cá nhân để đóng góp cho xã hội, tận dụng "chất xám" và trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân. “Tuy nhiên, cùng với việc mở rộng quyền này cần siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng”, Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị.

Theo Quochoi.vn, lý giải cho đề nghị trên, đại biểu cho rằng nếu quy định như Dự thảo Luật có thể tiềm ẩn một số nguy cơ xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư (đặc biệt là khi viên chức là người giữ chức vụ quản lý của cả 2 đơn vị trong và ngoài công lập hoạt động cùng một lĩnh vực), dẫn tới việc lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị mình quản lý ở khu vực tư.

Vì vậy, cần có quy định không cho phép viên chức quản lý tham gia quản lý, điều hành các cơ sở kinh doanh, hoạt động tư nhân thuộc cùng lĩnh vực đang công tác; quy định cơ chế kê khai, minh bạch, giám sát và giải trình hoạt động góp vốn, tham gia quản lý của viên chức tại khu vực tư, đặc biệt là đối với viên chức quản lý.

Đồng quan điểm, Đại biểu Cao Thị Xuân, Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hoá tán thành quy định về việc viên chức được quyền ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh. 

Theo đại biểu, quy định như vậy nhằm tận dụng năng lực, kinh nghiệm chuyên môn trong hoạt động nghề nghiệp của viên chức để đóng góp cho xã hội, đặc biệt là các công việc đòi hỏi chuyên môn cao trong lĩnh vực y tế, giáo dục, đồng thời, tăng thu nhập chính đáng cho viên chức. Điều này cũng phù hợp với chủ trương chung, xu thế chung trong việc cải cách, đổi mới để phát huy tối đa mọi nguồn lực cho phát triển đất nước.

Tuy nhiên, Đại biểu Cao Thị Xuân cũng cho biết, nếu so sánh với luật hiện hành, dự thảo luật đã mở rộng quyền, cụ thể hơn các quyền nhưng có vẻ lại thiếu đi sự chặt chẽ trong việc bảo đảm nguyên tắc là phải hoàn thành mọi nhiệm vụ, trách nhiệm của một viên chức nhà nước trước khi tham gia các công việc bên ngoài. 

“Nói cách khác nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ thì có thể dẫn đến hệ lụy đó là nhiệm vụ chính lại trở thành phụ, chất lượng dịch vụ công cơ bản thiết yếu không được bảo đảm”. Nêu quan điểm như vậy, Đại biểu Cao Thị Xuân đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát kỹ lưỡng để bổ sung các quy định nhằm tránh được các rủi ro như trên và nếu cần thiết thì giao Chính phủ quy định chi tiết để có thể có thêm thời gian tính toán cho các biện pháp được xây dựng bảo đảm tính khả thi, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý đội ngũ viên chức.

Cũng quan tâm tới quyền của viên chức về ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh tại điều 13, Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh đề nghị ban soạn thảo bổ sung nghĩa vụ kê khai, báo cáo và được phê duyệt bằng văn bản của người đứng đầu trước khi ký kết, đồng thời quy định thời hạn “làm nguội” ít nhất 24 tháng sau khi thôi chức vụ quản lý mới được tham gia điều hành tổ chức tư nhân cùng lĩnh vực. “Việc này sẽ giúp bảo đảm minh bạch, tránh chuyển hóa lợi ích từ khu vực công sang khu vực tư”, đại biểu nhấn mạnh.

Cũng theo đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, quy định "về những việc viên chức không được làm" (tại Điều 10), hiện dự thảo luật chưa làm rõ phạm vi cấm tham gia hoạt động kinh doanh. Do đó cần làm rõ việc viên chức không được đầu tư, góp vốn, điều hành hoặc bảo lãnh cho doanh nghiệp, tổ chức có cùng lĩnh vực chuyên môn với đơn vị mình.

 “Việc mở rộng phạm vi cấm như vậy nhằm phòng ngừa tình trạng “chân trong chân ngoài”, tránh xung đột lợi ích, nhất là trong lĩnh vực y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học - nơi ranh giới giữa công vụ và lợi ích tư nhân dễ bị lẫn lộn”, đại biểu nói.

Phải xác lập cơ chế quản lý trong các cơ sở sự nghiệp công lập, để không thể lợi dụng 

Tranh luận với Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga và Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, Đại biểu Trần Văn Lâm, Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh cho rằng, nếu quy định viên chức không được hoạt động doanh nghiệp, kinh doanh vì có thể lợi dụng công vụ là không hợp lý.

Đại biểu Trần Văn Lâm phân tích, trên thực tế nếu viên chức đang hoạt động rất giỏi trong lĩnh vực đấy thì sẽ phát huy ở lĩnh vực đó để mở rộng ra bên ngoài. “Nếu lại quy định hạn chế, chỉ cho hoạt động kinh doanh ở những lĩnh vực mà nó không phải sở trường, không phải ưu thế của người ta, thế thì coi như là cho mà cũng gần như là không cho. Chỗ này không hợp lý, và đây cũng là một biểu hiện của tư duy "không quản được thì cấm”. Nhấn mạnh như vậy, Đại biểu Trần Văn Lâm cho rằng "vấn đề cốt lõi là phải xác lập cơ chế quản lý trong các cơ sở sự nghiệp công lập đó, để không thể lợi dụng được kể cả có ý đồ".