Hướng dẫn tiếp nhận, phân loại, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm của Công an cấp xã

Thực hiện Nghị quyết số 190/2025/QH15 ngày 19/02/2025 của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước và để nâng cao năng lực đấu tranh phòng, chống tội phạm của Công an xã, phường, thị trấn (Công an cấp xã), giải quyết ngay vụ việc khi mới phát sinh tại địa bàn cơ sở, không để nảy sinh phức tạp khi không tổ chức Công an huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, Bộ Công an hướng dẫn việc tiếp nhận, phân loại, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm của Công an cấp xã.

Tiếp nhận, phân loại, xử lý tố giác, tin báo về tội phạm của Công an cấp xã (Điều 6)

Khi tiếp nhận tin về an ninh, trật tự, Công an cấp xã phải đánh giá ngay nội dung thông tin tiếp nhận, đối với tố giác, tin báo về tội phạm thì thực hiện việc tiếp nhận, phân loại, xử lý theo quy định của pháp luật và Hướng dẫn này, cụ thể như sau:

1. Trường hợp tố giác, tin báo về tội phạm thuộc trường hợp tại khoản 1 Điều 4 Hướng dẫn này thì xử lý như sau:

a) Tố giác, tin báo về tội phạm (phạm tội quả tang, người phạm tội đầu thú, tự thú, người dân đưa đối tượng đến Công an cấp xã...) thuộc trường hợp có thể áp dụng ngay biện pháp ngăn chặn tạm giữ hoặc giữ người trong trường hợp khẩn cấp, Công an cấp xã, Điều tra viên bố trí ở Công an cấp xã tiến hành các bước tiếp nhận, giải quyết theo quy định của pháp luật và của Hướng dẫn này; trong thời hạn 12 giờ kể từ khi tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm (hoặc 24 giờ đối với các xã ở vùng rừng núi xa xôi, héo lánh, hải đảo, điều kiện đi lại khó khăn) phải báo cáo, để xuất Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh để phân công Điều tra viên bố trí ở Công an cấp xã thụ lý, giải quyết. 

Trường hợp Công an cấp xã đề xuất không phân công Điều tra viên bố trí ở Công an cấp xã thụ lý, giải quyết thì phải nêu rõ lý do.

b) Tố giác, tin báo về tội phạm không thuộc trường hợp tại điểm a khoản này, Công an cấp xã tiến hành tiếp nhận, kiểm tra, xác minh sơ bộ theo quy định của pháp luật và của Hướng dẫn này; báo cáo, đề xuất Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh trong thời hạn 07 ngày (kể từ khi tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm) để phân công Điều tra viên bố trí ở Công an cấp xã thụ lý, giải quyết. 

Trường hợp Công an cấp xã đề xuất không phân công Điều tra viên bố trí ở Công an cấp xã thụ lý, giải quyết thì phải nêu rõ lý do.

Trường hợp người đang bị truy nã, người phạm tội đến tự thú, đầu thú 

2. Trường hợp người đang bị truy nã, người phạm tội đến tự thú, đầu thú thì kiểm tra giấy tờ tùy thân (nếu có), tiến hành lập biên bản tiếp nhận, ghi lời khai của người đến tự thú, đầu thú; tạm giữ, thu giữ tài liệu, đồ vật, chứng cứ có liên quan đến hành vi phạm tội, thu giữ vũ khí, hung khí (nếu có). Nếu thuộc trường hợp tại khoản 1 Điều này thì thực hiện theo khoản 1 Điều này, nếu không thuộc khoản 1 Điều này thì báo ngay bằng hình thức liên lạc nhanh nhất cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

3. Trường hợp bắt người đang bị truy nã thì tiến hành tước và thu giữ vũ khí, hung khí của người bị bắt; thu giữ, tạm giữ đồ vật, tài liệu có liên quan; lập biên bản bắt, lấy lời khai ban đầu; giải ngay người bị bắt hoặc báo ngay cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

Trường hợp tiếp nhận người đang bị truy nã do các cá nhân, tổ chức khác giải đến thì tiến hành thu giữ vũ khí, hung khí, kiểm tra giấy tờ tùy thân (nếu có); lập biên bản tiếp nhận, lấy lời khai ban đầu; thu giữ, tạm giữ và bảo quản đồ vật, tài liệu có liên quan; giải ngay người bị bắt hoặc báo ngay cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

Trường hợp phát hiện bắt giữ người phạm tội quả tang

4. Trường hợp phát hiện bắt giữ người phạm tội quả tang (trừ trường hợp tại khoản 1 Điều này) thì Công an cấp xã, Điều tra viên bố trí ở Công an cấp xã thực hiện biện pháp cấp bách tại hiện trường phù hợp, sau đó tiến hành lập biên bản bắt người phạm tội quả tang, tiến hành lấy lời khai của những người có liên quan và thực hiện các hoạt động kiểm tra, xác minh sơ bộ ban đầu theo quy định của pháp luật; đồng thời giải ngay người bị bắt hoặc báo ngay bằng hình thức liên lạc nhanh nhất cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

5. Trường hợp tiếp nhận người phạm tội quả tang (trừ trường hợp tại khoản 1 Điều này) thì Công an cấp xã, Điều tra viên bố trí ở Công an cấp xã tiến hành lập biên bản tiếp nhận người bị bắt trong trường hợp phạm tội quả tang, tiến hành lấy lời khai của những người có liên quan và thực hiện các hoạt động kiểm tra, xác minh sơ bộ ban đầu theo quy định của pháp luật; đồng thời tổ chức lực lượng đến hiện trường, áp dụng biện pháp cấp bách tại hiện trường phù hợp và giải ngay người bị bắt hoặc báo ngay bằng hình thức liên lạc nhanh nhất cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

Trường hợp tiếp nhận tố giác, tin báo về hành vi phạm tội đang diễn ra

6. Trường hợp tiếp nhận tố giác, tin báo về hành vi phạm tội đang diễn ra hoặc hành vi phạm tội diễn ra vừa kết thúc xảy ra trên địa bàn mình (trừ trường hợp tại khoản 1 Điều này) hoặc địa bàn giáp ranh thì khẩn trương tổ chức lực lượng đến hiện trường và tiến hành biện pháp cấp bách tại hiện trường phù hợp. 

Đồng thời, thông báo ngay bằng hình thức liên lạc nhanh nhất cho Công an cấp xã giáp ranh (trường hợp hành vi phạm tội xảy ra trên địa bàn giáp ranh) và đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh.

Đối với tố giác, tin báo về hành vi phạm tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng

7. Đối với tố giác, tin báo về hành vi phạm tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng hoặc được dư luận xã hội quan tâm, tố giác, tin báo về tội phạm đã rõ người thực hiện hành vi phạm tội hoặc rõ người bị tố giác mà có căn cứ cho rằng người đó có thể bỏ trốn, có căn cứ và cần thiết phải áp dụng các biện pháp ngăn chặn (trừ trường hợp tại khoản 1 Điều này) thì Công an cấp xã tổ chức ngay lực lượng đến hiện trường, thực hiện biện pháp cấp bách tại hiện trường phù hợp; đồng thời báo ngay bằng các hình thức liên lạc nhanh nhất cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh. 

Sau đó, tiến hành lấy lời khai người tố giác, báo tin về tội phạm, bị hại, người làm chứng, người bị tố giác và những người có liên quan; xác minh, làm rõ nhân thân, lai lịch của người bị tố giác, bị hại và những người có liên quan; phát hiện, thu giữ, tạm giữ đồ vật, tài liệu có liên quan đến tố giác, tin báo về tội phạm.

8. Đối với tố giác, tin báo về tội phạm không thuộc trường hợp tại các khoản từ 1 đến 7 Điều này thì Công an cấp xã lập biên bản tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lấy lời khai của người tố giác, báo tin về tội phạm, bị hại, người làm chứng, người bị tố giác và những người có liên quan; tiến hành kiểm tra, xác định nơi xảy ra vụ việc, vẽ sơ đồ nơi xảy ra vụ việc, bảo vệ hiện trường; xác minh, làm rõ nhân thân, lai lịch của người bị tố giác, bị hại và những người có liên quan; xác minh sơ bộ thông tin về hậu quả thiệt hại; phát hiện, tạm giữ, bảo quản tài liệu, đồ vật có liên quan đến hành vi có dấu hiệu tội phạm. Sau khi tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ ban đầu, nếu xác định tố giác, tin báo về tội phạm thuộc khoản 1 Điều này thì thực hiện theo khoản 1 Điều này; nếu không thuộc khoản 1 Điều này thì Công an cấp xã chuyển tố giác, tin báo về tội phạm (kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan) hoặc báo cho đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh trong thời hạn không quá 07 ngày, kể từ khi tiếp nhận.

9. Trường hợp khẩn cấp, cấp bách, cần ngăn chặn ngay tội phạm hoặc cần tiến hành khám nghiệm hiện trường, khám xét hoặc trưng cầu giám định ngay thì Công an cấp xã phải báo ngay đến đơn vị điều tra có thẩm quyền thuộc Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh bằng hình thức liên lạc nhanh nhất và thực hiện các biện pháp xử lý kịp thời theo quy định của pháp luật và của Hướng dẫn này.

10. Biện pháp cấp bách tại hiện trường bao gồm:

a) Ngăn chặn ngay hành vi phạm tội đang xảy ra hoặc có thể tiếp tục xảy ra; bắt người phạm tội quả tang hoặc truy bắt đối tượng thực hiện hành vi phạm tội theo dấu vết nóng; ngăn chặn việc tiêu hủy tài liệu, chứng cứ, tẩu tán tang vật và những hậu quả khác có thể xảy ra; cứu tài sản; đánh dấu các vị trí khoanh vùng hiện trường và cấp cứu người bị nạn (đánh dấu vị trí và ghi nhận vị trí của người bị nạn khi tổ chức cấp cứu); xác định nhân thân người bị nạn (thu thập giấy tờ tùy thân của người bị nạn mang theo hoặc xác định bằng các hình thức khác), liên hệ, thông báo cho gia đình hoặc người thân của họ;

b) Tổ chức bảo vệ hiện trường;

c) Ổn định tình hình an ninh, trật tự trong khu vực và trên địa bàn; ổn định tinh thần cho nạn nhân và thân nhân nạn nhân;

d) Kiểm tra giấy tờ tùy thân của người thực hiện hành vi vi phạm;

đ) Ghi lời khai (hoặc ghi âm và các hình thức ghi nhận lời khai phù hợp khác) của những người có liên quan đến vụ việc phạm tội đang trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng; lấy lời khai đối tượng bị bắt giữ, người thực hiện hành vi vi phạm, người làm chứng, bị hại, người có liên quan, người đại diện hợp pháp của bị hại (trường hợp bị hại là trẻ em, người đang bị bệnh hiểm nghèo, có nhược điểm về thể chất, tâm thần...), người đại diện hợp pháp hoặc người được ủy quyền của cơ quan, tổ chức bị thiệt hại;

e) Tạm giữ, thu giữ vũ khí, hung khí, chứng cứ, đồ vật, tài liệu có liên quan;

g) Tiến hành tra soát camera.

11. Khi thực hiện các hoạt động tại các khoản từ 1 đến 10 của Điều này, Công an cấp xã, Điều tra viên, Cán bộ điều tra bố trí ở Công an cấp xã sử dụng biểu mẫu ban hành kèm theo Thông tư số 119/2021/TT-BCA ngày 08/12/2021của Bộ trưởng Bộ Công an quy định về biểu mẫu, giấy tờ, sổ sách về điều tra hình sự. 

Khi tiến hành thu giữ, tạm giữ vũ khí, hung khí, chứng cứ, đồ vật, tài liệu thì Công an cấp xã, Điều tra viên, Cán bộ điều tra bố trí ở Công an cấp xã phải lập biên bản thu giữ, tạm giữ và bảo quản theo đúng quy định, không để mất mát, hư hỏng, biến dạng.

12. Trường hợp tiếp nhận thông tin về các hành vi vi phạm khác, sau khi xác minh sơ bộ ban đầu nếu xác định là vi phạm hành chính thì thực hiện theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.

Nếu có khó khăn, vướng mắc phát sinh thì Công an cấp xã kịp thời báo cáo Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh để có hướng dẫn, chỉ đạo

Đối với tố giác, tin báo về tội phạm, vụ án hình sự tại khoản 1 và khoản 2 Điều 4 Hướng dẫn này phải phân công cho Điều tra viên bố trí ở Công an cấp xã thụ lý, giải quyết (trừ trường hợp quá tải về công việc), bảo đảm không để xảy ra tình trạng không phân việc hoặc phân công hình thức. Có thể phân công Điều tra viên có năng lực, kinh nghiệm ở các đơn vị điều tra thuộc Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh cùng thụ lý, giải quyết vụ việc, vụ án với Điều tra viên bố trí ở Công an cấp xã, nhưng bảo đảm nguyên tắc Điều tra viên bố trí ở Công an cấp xã thụ lý chính, trực tiếp quản lý hồ sơ vụ việc, vụ án; Điều tra viên ở các đơn vị điều tra chủ yếu thực hiện việc hướng dẫn, kiểm tra, giám sát, không làm thay.

Trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn, nếu có khó khăn, vướng mắc phát sinh thì Công an cấp xã, Điều tra viên, Cán bộ điều tra bố trí ở Công an cấp xã kịp thời báo cáo Cơ quan điều tra Công an cấp tỉnh để có hướng dẫn, chỉ đạo.