Công điện 23/CĐ-TTg: Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo đẩy nhanh tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh Sởi

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 23/CĐ-TTg ngày 15/3/2025 yêu cầu đẩy nhanh tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh Sởi.

Công điện gửi Bộ trưởng các Bộ: Y tế, Giáo dục và Đào tạo, Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Tổng Giám đốc: Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam; Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Công điện nêu: Dịch bệnh Sởi tiếp tục diễn biến phức tạp, một số địa phương vẫn ghi nhận số ca mắc cao. 

Để nhanh chóng kiểm soát dịch bệnh, không để lây lan, bùng phát trên diện rộng, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Y tế, các bộ, cơ quan, địa phương tiếp tục thực hiện nghiêm Công điện số 116/CĐ-TTg ngày 14 tháng 11 năm 2024 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác phòng, chống bệnh Sởi; đồng thời tập trung triển khai một số nội dung:

1. Bộ trưởng Bộ Y tế:

a) Tiếp tục chỉ đạo, hỗ trợ các địa phương đẩy nhanh tiến độ triển khai chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh Sởi; kết thúc chiến dịch chậm nhất trong ngày 31 tháng 3 năm 2025.

b) Bảo đảm đủ vaccine phòng bệnh Sởi, cấp phát kịp thời cho các địa phương để triển khai có hiệu quả Chương trình tiêm chủng mở rộng (không được để thiếu và chậm trễ như thời gian qua).

c) Chỉ đạo các cơ sở y tế tổ chức thực hiện nghiêm thu dung, điều trị bệnh nhân mắc Sởi và sốt phát ban nghi Sởi, theo hướng dẫn của Bộ Y tế.

d) Phối hợp với Bộ Tài chính bảo đảm bố trí đủ, kịp thời kinh phí cho chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống bệnh Sởi ngay trước ngày 18 tháng 3 năm 2025.

2. Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương:

a) Tiếp tục khẩn trương chỉ đạo đánh giá tình hình diễn biến bệnh Sởi tại địa phương để có kế hoạch tổ chức chiến dịch tiêm vaccine phòng bệnh Sởi theo hướng dẫn của Bộ Y tế, không để bùng phát dịch Sởi trong thời gian tới.

b) Dứt khoát đảm bảo đủ nhân lực, kinh phí, vật tư, thiết bị, vaccine để đẩy nhanh tiến độ tiêm chủng, hoàn thành trong tháng 3 năm 2025.

c) Triển khai hiệu quả chương trình tiêm chủng mở rộng, tiêm bù, tiêm vét cho các đối tượng chưa tiêm và tiêm chưa đầy đủ vaccine. Tổ chức các hình thức tiêm chủng phù hợp với điều kiện thực tế và đặc thù của mỗi địa bàn để nhanh chóng tiêm chủng cho các đối tượng.

d) Khẩn trương chỉ đạo chính quyền các cấp, các ban, ngành liên quan phối hợp, hỗ trợ ngành Y tế tăng cường rà soát, quản lý đối tượng tiêm chủng đảm bảo bám sát với tình hình thực tế tại địa bàn; không bỏ sót đối tượng, nhất là tại các khu vực có nguy cơ bùng phát dịch, tinh thần là phải "đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng".

đ) Tăng cường thông tin, truyền thông, tuyên truyền vận động người dân, nhất là vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số để chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống bệnh Sởi và đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch theo hướng dẫn của ngành Y tế.

3. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo các cơ sở giáo dục triển khai các biện pháp phòng, chống dịch bệnh Sởi theo hướng dẫn của ngành y tế; thực hiện việc theo dõi sức khỏe của trẻ em, học sinh và thông báo ngay cho các cơ sở y tế khi phát hiện trường hợp nghi ngờ mắc bệnh Sởi để được cách ly, xử lý kịp thời; vận động các bậc phụ huynh học sinh đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch.

4. Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Tổng Giám đốc: Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam và các cơ quan báo chí tăng cường tuyên truyền các biện pháp phòng, chống bệnh Sởi; thông tin thường xuyên, đầy đủ, chính xác về tình hình dịch bệnh; ngăn chặn, xử lý thông tin không đúng về dịch Sởi.

5. Giao Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long trực tiếp theo dõi, chỉ đạo việc thực hiện Công điện này, xử lý vướng mắc theo thẩm quyền, vượt thẩm quyền báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Văn phòng Chính phủ theo chức năng, nhiệm vụ được giao, phối hợp với Bộ Y tế theo dõi, đôn đốc các Bộ, cơ quan liên quan và địa phương trong việc thực hiện Công điện này; kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ những vấn đề vướng mắc, khó khăn trong quá trình thực hiện.

Bộ Y tế họp khẩn liên quan đến bệnh sởi

Chiều 15/3, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc về phòng, chống bệnh sởi. Ông Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế cho biết, từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước ghi nhận 38.807 ca nghi sởi trên cả nước, trong đó có 3.447 ca dương tính với sởi tại 61 tỉnh, thành phố; 5 ca tử vong liên quan đến sởi.

Trong đó, khu vực miền Nam ghi nhận số ca cao nhất (57%), miền Trung chiếm 19,2%, miền Bắc (15,1%), Tây Nguyên (8,7%).

Một số tỉnh, thành phố có số mắc xu hướng tăng cao gồm: Cao Bằng (582 ca), Nghệ An (737 ca), Quảng Nam (499 ca), Đà Nẵng (2043 ca), Khánh Hòa (1661 ca), Đắk Lắk (621 ca), Gia Lai (1879 ca), Kon Tum (624 ca), Đồng Tháp (1202 ca), An Giang (1046 ca), Lâm Đồng (476 ca).

Các tỉnh, thành phố có số mắc cao nhưng bắt đầu chững lại gồm: Lào Cai (1180 ca), Hà Giang (6.017 ca), Hà Tĩnh (547 ca), Bình Thuận (1208 ca), Bạc Liêu (1167 ca), TP. Hồ Chí Minh (3321 ca), Bình Dương (2085 ca), Đồng Nai (4099 ca), Tây Ninh (668 ca), Cà Mau (1995 ca).

1 người mắc bệnh sởi có thể lây cho 12-18 người khác

Theo lãnh đạo Cục Phòng bệnh, số ca sốt phát ban nghi sởi phân bố ở các nhóm tuổi, trong đó chủ yếu là trẻ từ 9 tháng tuổi đến dưới 15 tuổi với 72,7%; tỷ lệ trẻ dưới 9 tháng tuổi là 15,3% (6 tháng tuổi là 5,4% và từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tháng tuổi là 9,9%) - đây là nhóm chưa đến độ tuổi tiêm chủng. Số mắc là trẻ nam cao hơn so với trẻ nữ với lần lượt khoảng 55,7% và 44,3%.

Ông Hoàng Minh Đức nhấn mạnh, bệnh sởi lây truyền rất nhanh qua đường hô hấp, 90% người chưa có miễn dịch sẽ bị mắc bệnh nếu tiếp xúc gần với bệnh nhân sởi. Trung bình 1 người mắc bệnh có thể lây cho 12-18 người khác.

Bệnh sởi chỉ không lây truyền khi miễn dịch cộng đồng đạt 95%

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhận định, trước diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình dịch bệnh truyền nhiễm, đặc biệt là bệnh sởi trong thời gian hiện nay, mặc dù Bộ Y tế đã chỉ đạo các địa phương triển khai quyết liệt các biệt pháp phòng chống bệnh sởi từ cuối năm 2024, tuy nhiên tình hình bệnh sởi vẫn ở mức cao và có nguy cơ tiếp tục gia tăng.

Trên thế giới, năm 2024, tổ chức Y tế thế giới (WHO) cảnh báo việc gia tăng số ca mắc bệnh sởi và nguy cơ bùng phát dịch sởi tại nhiều khu vực trên toàn thế giới. Trong 5 năm qua, dịch sởi đã bùng phát ở 103 quốc gia, nguyên nhân chính là do tỷ lệ tiêm vaccine thấp (80% hoặc ít hơn).

Theo lãnh đạo Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm tai giữa, viêm phổi, tiêu chảy, khô loét giác mạc mắt, thậm chí có thể viêm não dễ dẫn đến tử vong. Bệnh đặc biệt nghiêm trọng ở trẻ nhỏ, trẻ suy dinh dưỡng.

Đặc biệt, bệnh sởi chỉ có thể cắt đứt sự lây truyền khi miễn dịch trong cộng đồng đạt ít nhất 95%.

Lãnh đạo Bộ Y tế cho biết, từ đầu năm 2025, Bộ Y tế đã ban hành kế hoạch phòng, chống bệnh truyền nhiễm và kế hoạch triển khai chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng, chống dịch sởi.

Tỷ lệ tiêm chủng vaccine phòng bệnh sởi còn thấp. Vẫn còn bộ phận người dân 'Anti vaccine'

Tuy nhiên, theo ông Hoàng Minh Đức cho biết, tỷ lệ tiêm chủng vaccine phòng bệnh sởi trên cả nước còn thấp, miễn dịch trong cộng đồng không đạt mức để có thể ngăn ngừa dịch bệnh. 

Có những tỉnh, tỷ lệ tiêm chủng ở các bệnh truyền nhiễm có vaccine phòng bệnh chỉ có 40%, trong đó tỷ lệ tiêm vaccine cũng thấp. Đặc biệt, sau đại dịch COVID-19, có một bộ phận người dân "Anti vaccine", không đưa trẻ đi tiêm vaccine phòng bệnh.

Thậm chí có người dân cho rằng, tiêm vaccine hay không tiêm cho trẻ cũng như nhau. Ngoài ra, còn có nhóm ở vùng sâu, vùng xa khả năng tiếp cận tiêm vaccine còn khó, tỷ lệ phụ nữ sinh con tại nhà ở vùng xa cũng khó tiếp cận việc tiêm vaccine cho trẻ. 

Đây là những lý do khiến tỷ lệ tiêm vaccine phòng bệnh truyền nhiễm, trong đó có bệnh sởi tại một số địa phương còn thấp.

Sẵn sàng các điều kiện để phòng chống dịch bệnh

Theo quy định, Bộ Y tế là đơn vị được giao nhiệm vụ mua và chủ động bàn giao vaccine trong Chương trình tiêm chủng quốc gia tới các địa phương. 

Việc rà soát đối tượng tiêm, mua sắm sinh phẩm vật tư đi kèm hoạt động tiêm chủng là do địa phương chủ động và mua sắm. 

Tuy nhiên, có địa phương ban hành kế hoạch chậm nên việc triển khai tiêm vaccine cho trẻ cũng còn chậm so với dự kiến.

Hiện tại, Kon Tum mới triển khai chiến dịch tiêm vaccine sởi cho trẻ. 10 địa phương khác trên cả nước triển khai tiêm còn chậm như: Đắc Nông, Nghệ An, Thanh Hoá, Bến Tre, Bình Phước...

Ngoài ra, các trường hợp chưa được tiêm chủng hoặc tiêm chủng chưa đầy đủ tích luỹ qua nhiều năm cũng tạo khoảng trống miễn dịch làm giảm khả năng bảo vệ trước nguy cơ lây lan. Bên cạnh đó, việc ghi nhận các trường hợp mắc bệnh khi chưa đến độ tuổi tiêm chủng (khoảng hơn 20% trẻ dưới 9 tháng tuổi) làm tăng thêm nguy cơ lây lan dịch bệnh.

Ông Cao Việt Tùng, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương cũng cho biết, từ đầu năm đến nay, Bệnh viện ghi nhận hơn 1000 ca mắc sởi, trong đó có số ca mắc chưa tiêm chủng chiếm hơn 50%.

Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan yêu cầu, các địa phương cần theo dõi sát diễn biến dịch bệnh và báo cáo ngay tình hình. 

Bên cạnh đó, cần huy động sự vào cuộc của các cấp, các ngành chứ không chỉ có ngành y tế; đồng thời chuẩn bị sẵn cơ sở vật chất, trang thiết bị, vật tư y tế, nhất là các vùng có nguy cơ cao để xử lý ngay dịch bệnh.