Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi)

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn, dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) sẽ cụ thể hóa kịp thời, đầy đủ các chủ trương, định hướng của Đảng, Quốc hội về cải cách chính sách thuế; bám sát các mục tiêu, định hướng được xác định trong Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030, đồng thời, kế thừa và phát huy những quy định đã mang lại tác động tích cực đến KT-XH của Luật Thuế Thuế thu nhập cá nhân hiện hành.

Đồng thời, dự thảo cũng sửa đổi, bổ sung những quy định đang là vướng mắc, không còn phù hợp để kịp thời giải quyết những vấn đề bất cập phát sinh trong thực tế, đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của cá nhân người nộp thuế cũng như yêu cầu phát triển KT-XH của đất nước. 

Bên cạnh đó, dự án luật sẽ nhằm đảm bảo mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế, phù hợp với xu hướng phát triển, thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính.

Những nội dung sửa đổi, bổ sung trong dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi)

Về những nội dung sửa đổi, hoàn thiện, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, dự thảo Luật tập trung sửa đổi các nội dung: 

- Thu nhập chịu thuế Thuế thu nhập cá nhân và cách tính thuế đối với từng loại thu nhập, thu nhập được miễn thuế, thuế Thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân kinh doanh; 

- Giảm trừ gia cảnh, giảm trừ đối với các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo; 

- Điều chỉnh Biểu thuế lũy tiến từng phần áp dụng đối với cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công; 

- Điều chỉnh ngưỡng thu nhập để xác định thu nhập tính thuế đối với một số khoản thu nhập như thu nhập từ trúng thưởng, từ bản quyền, từ nhượng quyền thương mại, từ nhận thừa kế, quà tặng từ 10 triệu đồng lên 20 triệu đồng mới phải tính thuế.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật có các nội dung bổ sung nhóm thu nhập khác thuộc diện chịu thuế thu nhập cá nhân: Thu nhập từ chuyển nhượng tên miền internet quốc gia Việt Nam ".vn"; Thu nhập từ chuyển nhượng kết quả giảm phát thải khí nhà kính, tín chỉ các-bon; Thu nhập từ chuyển nhượng biển số xe ô tô trúng đấu giá theo quy định của pháp luật; Thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số, chuyển nhượng vàng miếng; Thu nhập từ quyền sử dụng, quyền sở hữu, chuyển nhượng tài sản khác do Chính phủ quy định. 

Đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết về các khoản thu nhập khác để đảm bảo phù hợp với thực tiễn phát sinh, đẩy mạnh việc phân cấp, phân quyền cho Chính phủ quy định chi tiết những vấn đề còn biến động đảm bảo linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành.

Quy định rõ về quyền lợi, nghĩa vụ, gánh nặng về thuế của người nộp thuế thu nhập cá nhân

Trình bày Báo cáo Thẩm tra sơ bộ Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết, Thường trực Ủy ban thống nhất với phạm vi sửa đổi và tên gọi của dự thảo Luật.

Tuy nhiên, dự thảo Luật chưa thực sự thể hiện được một số nội dung sửa đổi quan trọng cần được quy định cụ thể trong Luật mà giao Chính phủ quy định. 

“Việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền và thực hiện định hướng đổi mới trong hoạt động lập pháp là cần thiết song đồng thời, vẫn cần bảo đảm những nội dung quan trọng liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ, gánh nặng về thuế của người nộp thuế cần được quy định rõ trong Luật. 

Đề nghị Cơ quan soạn thảo rà soát các nội dung này để bảo đảm thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ; các nội dung kỹ thuật cần được quy định chi tiết thì giao Chính phủ quy định; các nội dung thuộc thẩm quyền của Quốc hội nhưng có nhiều thay đổi, cần được điều chỉnh kịp thời theo thời gian thì có thể uỷ quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội” - Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề xuất.

Liên quan đến vấn đề thu nhập chịu thuế quy định tại Điều 3 Dự án Luật, đa số ý kiến cho rằng, thu nhập thuộc diện chịu thuế là nội dung quan trọng, liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của người nộp thuế, cần được quy định cụ thể trong Luật. 

Các quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành cũng đã được tổng kết, đánh giá, các khoản thu nhập mới phát sinh trong thực tiễn, chưa được quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành về cơ bản cũng đã được bổ sung, thể hiện trong dự thảo Luật. 

Một số ý kiến trong Thường trực Uỷ ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu để quy định cụ thể trong dự thảo Luật các khoản thu nhập chịu thuế. 

Bên cạnh đó, trong trường hợp cần có quy định để điều chỉnh, bổ sung các khoản thu nhập thuộc diện chịu thuế, đề nghị cân nhắc quy định theo hướng Chính phủ trình UBTVQH xem xét, quyết định.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cũng cho biết, nhiều ý kiến của Ủy ban đề nghị cân nhắc thoả đáng việc áp thuế đối với chuyển nhượng vàng miếng để tránh bất cập cho người dân có hoạt động chuyển nhượng vàng không vì mục đích đầu cơ, kinh doanh; đề nghị bổ sung việc xác định/giới hạn ngưỡng trọng lượng vàng miếng bị đánh thuế thu nhập cá nhân.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi phân tích, tại khoản 3 Điều 8 quy định việc áp dụng phương pháp tính thuế theo tỷ lệ % trên doanh thu. Các mức thuế suất về cơ bản được giữ như quy định hiện hành. 

Tuy nhiên, so với chế độ thuế thuế thu nhập cá nhân hiện hành, việc bỏ cơ chế khoán đối với hộ/cá nhân kinh doanh để chuyển sang áp dụng kê khai doanh thu theo hoá đơn sẽ có những thay đổi nhất định đến mức doanh thu của các hộ/cá nhân kinh doanh dân sinh, về cơ bản sẽ tăng cao hơn so với mức khoán mà các hộ/cá nhân đang thực hiện trên thực tế hiện nay trong khi các đối tượng khác (cá nhân làm công ăn lương, người có thu nhập cao trong lĩnh vực khoa học công nghệ) đều được giảm đáng kể nghĩa vụ thuế thuế thu nhập cá nhân theo quy định của dự thảo Luật.

Do đó, Chủ nhiệm Phan Văn Mãi đề nghị, cần phải tính toán, đánh giá tác động cụ thể đối với ngân sách, nhất là về sự thay đổi trong nghĩa vụ thuế cho các hộ/cá nhân kinh doanh. 

“Trong trường hợp cần thiết, đề nghị Cơ quan soạn thảo cân nhắc điều chỉnh lại các mức thuế suất để bảo đảm gánh nặng về thuế đối với đại đa số các cá nhân kinh doanh không bị ảnh hưởng quá lớn, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW và mục tiêu cải thiện đời sống cho người dân của Đảng và Nhà nước” - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi lưu ý.

Ngoài ra, nhiều ý kiến trong Thường trực Uỷ ban Kinh tế và Tài chính băn khoăn về tính hợp lý trong phương án điều chỉnh các mức ngưỡng thu nhập và mức thuế suất tương ứng với các lý do sau:

(i) Đây là biểu thuế áp dụng người có thu nhập từ tiền lương, tiền công. Tuy nhiên, phần thu nhập tính thuế/năm còn quá thấp so với mức thu nhập thực tế đã thay đổi tính từ thời điểm 2009 khi bắt đầu áp dụng Luật Thuế thuế thu nhập cá nhân. 

Cơ quan soạn thảo có thể cân nhắc khả năng xác định phần thu nhập tính thuế tăng tương ứng với tốc độ tăng mức lương cơ sở của năm 2025 so với thời điểm năm 2009 hoặc tương ứng tốc độ tăng GDP/đầu người;

(ii) Biểu thuế được quy định với 5 bậc và các nấc thang cao hơn cũng như mức khởi điểm và mức cuối cùng tính thuế cao hơn song vẫn còn một số khoảng thu nhập tính thuế nếu so sánh với Luật hiện hành sẽ tạo gánh nặng về thuế thuế thu nhập cá nhân lớn hơn cho người nộp thuế trong khi đó nhiều khoảng thu nhập tính thuế khác người nộp thuế được giảm gánh nặng về thuế so với hiện hành.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, việc sửa đổi Biểu thuế như dự thảo Luật chưa thật sự hợp lý và bảo đảm công bằng cho người nộp thuế giữa các nhóm thu nhập, đề nghị giữ quy định 7 bậc với khoảng cách các bậc là 5% như quy định hiện hành và chỉ điều chỉnh đối với thu nhập tính thuế ở mỗi bậc cho phù hợp hơn với thực tế hiện nay, bảo đảm quyền và lợi ích của người nộp thuế.

Cần quy định cụ thể mức giảm trừ gia cảnh với người nộp thuế và người phụ thuộc

Đối với nội dung giảm trừ gia cảnh, Thường trực Ủy ban Kinh tế Tài chính cho rằng, trong thực tiễn điều chỉnh, sửa đổi các quy định của Luật hiện hành về giảm trừ gia cảnh và qua nghiên cứu kinh nghiệm các nước cho thấy mức giảm trừ gia cảnh không nhất thiết được điều chỉnh thường xuyên, liên tục, vì vậy không đặt ra sự cần thiết, cấp bách để giao Chính phủ quy định để bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời. 

Do đó, đa số ý kiến đề nghị Luật cần quy định cụ thể mức giảm trừ gia cảnh đối với người nộp thuế và người phụ thuộc như cách thể hiện của Luật Thuế thuế thu nhập cá nhân hiện hành để bảo đảm về thẩm quyền và sự rõ ràng, minh bạch. 

Bên cạnh đó, một số ý kiến thống nhất giao Chính phủ quy định về mức giảm trừ gia cảnh. Tuy nhiên, đề nghị quy định trong Luật mức giảm trừ gia cảnh tối thiểu, tối đa của người nộp thuế và người phụ thuộc, xác lập nguyên tắc cơ bản để Chính phủ quy định mức giảm trừ cụ thể.

Góp ý tại phiên thảo luận, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Trường Giang bày tỏ băn khoăn về tính linh hoạt trong điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh trong luật hiện hành. Bên cạnh đó, theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, mức giảm trừ gia cảnh rất quan trọng, thể hiện ở sự ảnh hưởng trực tiếp đến quyền nộp thuế, nghĩa vụ nộp thuế của mỗi cá nhân. 

Theo quy định Hiến pháp thì phải do Quốc hội quyết định, trong trường hợp rất cần thiết và căn cứ vào tình hình kinh tế xã hội thì mới giao cho Chính phủ báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội để điều chỉnh. 

Phó Chủ nhiệm Nguyễn Trường Giang nhấn mạnh, trên thực tế từ ngày ban hành luật đến nay chưa bao giờ điều chỉnh nội dung này. 

“Do đó, đề xuất mức giảm trừ gia cảnh sẽ quy định tương tự theo quy định tại khoản 1, Điều 8 của dự thảo luật, tương tự như doanh thu không phải nộp thuế, tức là cũng quy định hết các nội dung sau đó thì giao Chính phủ quy định chi tiết, chứ không phải giao cho Chính phủ toàn quyền quy định về mức giảm trừ gia cảnh” - Phó Chủ nhiệm Nguyễn Trường Giang đề xuất.

Giải trình nội dung này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn cho biết, theo luật hiện hành, là nếu trường hợp CPI mà quá trên vượt trên 20% thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Và đến thời điểm này thì chưa đến 20%. Bộ cũng ước tính khoảng tháng 11 đến tháng 12 này sẽ đạt đến 20%. Vì vậy, Chính phủ cũng chủ động trình vào tháng 10 để điều chỉnh nhằm tuân thủ đúng luật hiện hành. 

Đối với Dự án Luật sửa đổi, cơ quan soạn thảo kiến nghị sửa đổi theo hướng giao cho Chính phủ và không căn cứ vào CPI mà căn cứ vào tình hình thực tiễn, tình hình giá cả, sinh hoạt để Chính phủ chủ động.

Liên quan đến các trường hợp được miễn thuế, giảm thuế, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Trường Giang cho biết, trong khoản 1, Điều 29 của Luật Công nghệ cao có quy định về chính sách ưu đãi đặc biệt để thu hút, sử dụng nhân lực công nghệ cao trong đó, ưu đãi cao nhất về thuế thu nhập cá nhân đối với nhân lực công nghệ cao. 

Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 3, Điều 5 của Dự thảo Luật này, thu nhập từ tiền lương, tiền công của cá nhân là nhân lực công nghệ cao làm việc tại các doanh nghiệp, dự án, lĩnh vực công nghệ cao, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ thông tin, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số chỉ được giảm 50% thuế thu nhập cá nhân. 

Trong khi thu nhập từ tiền lương, tiền công thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo thì lại được miễn thuế theo quy định tại khoản 17, Điều 4. Do đó, Phó Chủ nhiệm Nguyễn Trường Giang đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu thêm để nhất quán về quan điểm chính sách.

Đảm bảo thuế thu nhập cá nhân là công cụ điều tiết, phân phối lại thu nhập, hướng tới công bằng xã hội

Phát biểu kết luận Phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và của cơ quan thẩm tra, đồng thời, cần lưu ý đảm bảo thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, hoàn thiện chính sách pháp luật về thuế thu nhập cá nhân, đảm bảo quy định Luật phải tuân thủ Hiến pháp, đồng bộ, thống nhất với Luật khác, rà soát quy định về hiệu lực thi hành để đảm bảo phù hợp và khả thi.

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, cơ quan soạn thảo cần rà soát để đảm bảo sửa đổi Luật giải quyết được các khó khăn, vướng mắc hiện nay, đảm bảo thuế thu nhập cá nhân thực sự là công cụ quan trọng trong việc điều tiết, phân phối lại thu nhập, hướng tới mục tiêu công bằng xã hội.

“Cần thực hiện đúng quan điểm Nghị quyết 27, quy định các vấn đề đã chín, đã đủ rõ, thực tiễn chứng minh, có sự đồng thuận, thống nhất cao, thực hiện nghiêm quy định 178 về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật, đảm bảo tính công khai, minh bạch và chống thất thu trong lĩnh vực thuế này. 

Thực hiện đúng Kết luận 119 của Bộ Chính trị, Luật chỉ quy định những nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội, không quy định các nội dung thuộc thẩm quyền Chính phủ, không luật hóa các nội dung thuộc phạm vi điều chỉnh của văn bản dưới luật nếu nội dung đó không thuộc thẩm quyền của Quốc hội” – Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, nhiều vấn đề được Phó Chủ tịch Quốc hội đề cập, như rà soát phạm vi thu nhập chịu thuế, thuế thu nhập chịu thuế để quy định cụ thể, đầy đủ hơn, đảm bảo rõ ràng, minh bạch, phù hợp với Hiến pháp, trong đó phải lưu ý, Hiến pháp quy định các khoản thu chi ngân sách nhà nước phải được dự toán và do Luật định.

Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu cơ quan soạn thảo đánh giá thêm về áp thuế đối với chuyển nhượng vàng đối với người dân có hoạt động chuyển nhượng vàng không vì mục đích đầu cơ kinh doanh. 

Đồng thời, rà soát thêm biểu thuế lũy tiến từng phần để đảm bảo hợp lý, công bằng cho người nộp thuế giữa các nhóm thu nhập, lưu ý ý kiến đóng góp của các Đoàn ĐBQH là địa phương phát sinh thuế thu nhập cao, ví dụ như TP Hà Nội, TP Hồ Chí Minh…

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị rà soát thêm quy định về áp dụng phương pháp tính thuế theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu đối với cá nhân kinh doanh để không làm tăng gánh nặng về thuế đối với đại đa số các cá nhân kinh doanh, đảm bảo phù hợp với tinh thần Nghị quyết 68 về mục tiêu cải thiện đời sống cho nhân dân.

Về giảm trừ gia cảnh, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị nghiên cứu hoàn thiện theo đề xuất của cơ quan thẩm tra.

Đối với các nội dung cơ quan thẩm tra có ý kiến, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị làm rõ, đánh giá kỹ tác động hoặc chỉnh sửa, bổ sung nêu cụ thể trong báo cáo thẩm tra, đề nghị Chính phủ chỉ đạo nghiên cứu kỹ lưỡng để hoàn thiện dự thảo Luật, đảm bảo hiệu lực, hiệu quả, khả thi của Luật khi ban hành, đề nghị Chính phủ phải chịu trách nhiệm đến cùng về các nội dung mình chuẩn bị để giải trình cho Quốc hội. 

Bên cạnh đó, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ chỉ đạo cơ quan soạn thảo, cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến cơ quan thẩm tra để hoàn chỉnh hồ sơ dự thảo Luật./.