TỔNG THUẬT Tọa đàm: Tiết kiệm điện – Từ chính sách đến cuộc sống

Mở đầu chương trình Tọa đàm, xin được gửi câu hỏi đầu tiên tới ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Xin ông cho biết một số nét khái quát về tình hình sản xuất, bảo đảm cung ứng điện từ đầu năm đến nay cũng như dự báo tình hình tăng trưởng tiêu thụ điện trong các tháng cao điểm nắng nóng của mùa hè năm 2024. Với bối cảnh tình hình cung cấp điện hiện tại toàn quốc nói chung và miền Bắc nói riêng như hiện nay, việc thực hành tiết kiệm điện có vai trò như thế nào?

Vào những tháng sắp tới, hệ thống điện của chúng ta có thể có những kỷ lục mới về công suất, sản lượng

Ông Võ Quang Lâm, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN): Bốn tháng đầu năm, trong bối cảnh nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ và biến động khắc nghiệt của thời tiết, nắng nóng kéo dài, EVN đã bảo đảm đủ điện cho phát triển KTXH của đất nước và đời sống của nhân dân.

Theo số liệu thống kế, trong tháng 4, điện thương phẩm toàn quốc đạt 26,8 tỷ kWh và sản lượng này tăng 14,1% so với cùng kỳ năm 2023. Nhìn lại cả 4 tháng đầu năm, điện thương phẩm đạt 96,2 tỷ kWh điện, tăng 12,4% so với 2023. Nhìn lại cả năm 2023, điện thương phẩm toàn quốc tăng 4,26%. Như vậy, riêng 4 tháng đầu năm 2024, điện thương phẩm tăng xấp xỉ khoảng 3 lần so với 2023 và đây cũng là tỉ lệ tăng trưởng cao nhất trong những năm gần đây.

Nhìn lại từng thành phần điện đã sử dụng, trong 14,12%, điện cho công nghiệp tăng 10,91%, điện cho thương mại-dịch vụ tăng 18,95% , điện cho sinh hoạt tăng 18,54%, cao gấp 1,5 lần so với tốc độ tăng trưởng của cả nước trong thời gian vừa qua.

Nhìn kỹ hơn vào từng khu vực, riêng tại Hà Nội, điện cho thương mại-dịch vụ tăng trưởng 33,26%, điện cho sinh hoạt khu vực Hà Nội tăng 29,27%, tức là tăng xấp xỉ hơn 30% với 2 thành phần thương mại và dịch vụ.

Còn tại miền Bắc, tiếp tục duy trì tăng trưởng điện thương phẩm cho sản xuất công nghiệp (tăng trưởng 13,02% - là mức rất cao trong 4 tháng vừa qua).

Trong tháng 4/2024, hệ thống điện đã lập những kỷ lục mới, cao hơn rất nhiều so với công suất và sản lượng trong quá khứ. Vào 13h30 ngày 27/4/2024, công suất đỉnh của hệ thống điện quốc gia đã đạt 47.670 MW, tăng trưởng 13,2% so với cùng kỳ năm 2023, cao hơn công suất cực đại năm 2023 là 1.929 MW, con số kỷ lục trong toàn bộ quá trình 70 năm của ngành điện lực Việt Nam. Về sản lượng, ngày 26/4/2024, sản lượng điện toàn quốc đạt 994 triệu kWh, tăng 14,3% so với 2023 và tăng 7,6% so với ngày cao nhất của 2023. Tính theo giá trị tuyệt đối thì số lượng này tăng 70 triệu kWh trong 1 ngày của ngày 26/4.

Tuy nhiên, những kỷ lục này đều xảy ra vào những ngày nghỉ lễ. Đó là thời kỳ bắt đầu mùa nắng nóng ở miền Bắc và cũng là mùa nắng nóng ở miền Trung. Chúng tôi dự báo trong năm 2024, vào những tháng sắp tới, hệ thống điện của chúng ta có thể có những kỷ lục mới về công suất, sản lượng. 

Đây là những thách thức rất lớn mà EVN và các đơn vị thành viên cũng như các đơn vị khác trong hệ thống điện của chúng ta phải cố gắng nỗ lực để bảo đảm điện cho phát triển kinh tế-xã hội của đất nước trong những tháng cao điểm nắng nóng sắp tới.

Về tiết kiệm điện, nước ta là quốc gia có tỉ lệ sử dụng năng lượng chưa hiệu quả bằng một số nước khác. Ví dụ, so sánh theo hệ số quy đổi, để có 1.000 USD chúng ta cần 376 tấn dầu quy đổi, trong khi trung bình trên thế giới chỉ vào khoảng 170 tấn dầu quy đổi, với các nước trong OECD thì con số này khoảng 104 tấn dầu quy đổi, với Singapore là 99 tấn dầu quy đổi, Nhật Bản là 90 tấn dầu quy đổi. Như vậy, để có 1.000 USD, chúng ta đang tiêu thụ năng lượng gấp khoảng 2-3 lần các quốc gia khác. Đây là thách thức rất lớn để chúng ta phải làm tốt hơn công tác sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả, đặc biệt là tiết kiệm điện trong thời gian tới.

Thưa ông Trịnh Quốc Vũ, là đại diện cơ quản lý nhà nước trong lĩnh vực ban hành chính sách về tiết kiệm điện, xin ông có thế khái quát hóa các văn bản, chỉ đạo trọng tâm, trọng điểm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, của ngành công Thương đối với các chương trình sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng. Những kết quả nổi bật, thuận lợi, khó khăn hiện nay trong triển khai thực thi, thực hiện các chỉ đạo, giải pháp về tiết kiệm điện năng là gì?

Kịp thời tổ chức thực hiện, hướng dẫn thực hiện có hiệu quả các giải pháp tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng

Ông Trịnh Quốc Vũ, Phó Vụ trưởng Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững, Bộ Công Thương: Vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, nhất là tiết kiệm điện, đã được Thủ tướng Chính phủ và lãnh đạo Bộ Công Thương quan tâm chỉ đạo và triển khai thực hiện thành công tác thường xuyên trong giai đoạn vừa qua. 

Cụ thể, trong năm 2023 Bộ Công Thương đã tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 20 ngày 8/6/2023 về tăng cường tiết kiệm điện trong giai đoạn 2023-2025 và các năm tiếp theo. 

Ngoài ra, Bộ Công Thương với vai trò là cơ quan đầu mối của Chính phủ thực hiện Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả cũng đã tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam cũng như các địa phương trên cả nước thực hiện có hiệu quả và mạnh mẽ các giải pháp thúc đẩy sử dụng điện, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Đối với năm 2024, nhận định đây là năm chúng ta sẽ gặp rất nhiều khó khăn do tình hình El Nino còn diễn ra phức tạp cũng như nhu cầu về sử dụng điện được dự báo sẽ tăng trưởng mạnh do đà phục hồi kinh tế và phục hồi sản xuất, nhất là các ngành hàng chế biến xuất khẩu trong năm nay.

 Từ cuối năm 2023, lãnh đạo Bộ Công Thương đã ban hành những văn bản chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam, Tập đoàn Than Khoáng sản cũng như 63 UBND tỉnh, thành phố trên toàn quốc thực hiện nghiêm và mạnh mẽ các giải pháp về tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng theo Chỉ thị số 20 của Thủ tướng Chính phủ.

Trong đầu năm 2024, ngày 1/3, lãnh đạo Bộ Công Thương tiếp tục ban hành văn bản chỉ đạo UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương báo cáo kết quả thực hiện Chỉ thị 20/2023 và Kế hoạch thực hiện năm 2024.

Song song với đó, lãnh đạo Bộ Công Thương cũng đã phê duyệt kế hoạch kiểm tra chuyên ngành về tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng trong năm 2024 và giao cho cơ quan đầu mối là Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững triển khai thực hiện từ rất sớm, ngay trong quý I và cố gắng sẽ hoàn thành vào quý II, đầu quý III năm nay để bảo đảm việc hướng dẫn, giám sát cũng như xử lý các vấn đề tồn đọng về tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng, kịp thời tổ chức thực hiện cũng như hướng dẫn các địa phương, các doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp trọng điểm, cơ sở sử dụng năng lượng, sử dụng điện trọng điểm, thực hiện có hiệu quả các giải pháp tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng.

Tuyên truyền về tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng là một trong những công việc thực hiện thường xuyên, liên tục

Ông đánh giá như thế nào về việc thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ trong công tác tuyên truyền cũng như là thực hiện tiết kiệm điện hiện nay?

Ông Trịnh Quốc Vũ: Công tác tuyên truyền về tiết kiệm điện, tiết kiệm năng lượng là một trong những công việc mà chúng tôi thực hiện thường xuyên, liên tục. Cụ thể, để thực hiện được Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương đã xây dựng bộ nhận diện của chương trình tiết kiệm điện và khẩu hiệu của chương trình là "Tiết kiệm điện thành thói quen", đây là khẩu hiệu dễ nhớ, dễ thực hiện.

Kèm theo đó, chúng tôi cũng ban hành các sổ tay hướng dẫn và các hướng dẫn trên môi trường internet ở trang tietkiemnangluong.com.vn, trang thông tin điện tử chính thức của chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, cũng như gửi bản mẫu thiết kế cho tất cả các cơ quan quản lý Nhà nước tại địa phương để có thể kịp thời phổ biến, hướng dẫn đến các doanh nghiệp, người dân và cộng đồng xã hội trên địa bàn toàn quốc.

Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm, hợp lý, hiệu quả, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có những chỉ đạo hết sức quyết liệt, đồng bộ qua hàng loạt các văn bản chỉ đạo và gần đây nhất là Chỉ thị số 20 về tăng cường tiết kiệm điện. Ở góc độ chuyên gia kinh tế, TS. Trần Đình Thiên có nhận định và đánh giá như thế nào về sự chỉ đạo điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, sự vào cuộc của các bộ, ngành chức năng, các địa phương trong thực hiện các giải pháp, chương trình hành động tiết kiệm điện?

Cách triển khai của Chính phủ là toàn tuyến, toàn diện, toàn cấp, toàn ngành, từ Trung ương đến các địa phương, mọi nhiệm vụ, giải pháp cũng rất rõ

TS. Trần Đình Thiên, chuyên gia kinh tế: Ý kiến của đại diện Bộ Công Thương vừa rồi với tư cách là một bộ chủ lực của Chính phủ trong việc thực hiện Chỉ thị số 20 đã cho thấy nhận thức, hành động quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Tôi thấy có một số đặc điểm nổi bật trong Chỉ thị này. Chỉ thị không chỉ phát động phong trào thi đua mà còn như một chương trình hành động quốc gia. Đó là điều khác biệt bởi nếu là phong trào thì nhiều khi chỉ mang tính cổ động, khuyến khích. 

Trong Chỉ thị, chúng ta thấy có 2 cách tiếp cận, vừa là một chương trình hành động quyết liệt nhưng cũng có sự khuyến khích, phát động phong trào. Chỉ thị đã đặt rõ các mục tiêu như, như trong giai đoạn 2023 - 2025 và các năm tiếp theo, cả nước phải phấn đấu hằng năm tiết kiệm tối thiểu 2,0% tổng điện năng tiêu thụ; giảm tổn thất điện năng trên toàn hệ thống điện dưới 6% vào năm 2025… Đây là cách tiếp cận mục tiêu rất rõ ràng buộc ta phải có cam kết thực sự, cam kết chính trị, tức là phải hành động.

Theo tôi, điều đầu tiên để sử dụng điện hiệu quả là sản lượng phải đủ, nếu thiếu điện thì không thể nào hiệu quả được. Không phải vì thiếu mà chúng ta mới cần tiết kiệm, mà điều quan trọng là nguồn cung về điện phải ổn. Điều này đòi hỏi sự nỗ lực hơn. Vừa rồi, chúng ta tăng sản lượng điện, đây là một trong những cách tiếp cận quan trọng bậc nhất để tăng hiệu quả sử dụng điện.

Trong lĩnh vực điện, chúng ta cảm nhận được cách triển khai của Chính phủ là toàn tuyến, toàn diện, toàn cấp, toàn ngành, từ Trung ương đến các địa phương. Chính phủ ra Chỉ thị rồi giao việc cho các bộ, đặc biệt là Bộ Công thương và Bộ Tài chính. Mọi nhiệm vụ, giải pháp cũng rất rõ. Địa phương có những cách làm khuyến khích, đưa phong trào thi đua xuống đến doanh nghiệp, người dân...

Một trong những nỗ lực rất quyết liệt là vừa rồi chúng ta thêm đường truyền tải điện từ Quảng Bình đến Hưng Yên. Đây là một trong những giải pháp để tăng hiệu quả sử dụng điện, phân phối điện. Trong chương trình tiết kiệm điện quốc gia, những hành động này thể hiện tính tích cực, tầm nhìn cao. Đó là cách làm của Chính phủ hiện nay, rất tích cực.

Tới đây, chúng ta đương đầu với nhu cầu tăng cao không phải chỉ do thời tiết. Quy hoạch Điện VIII như là một cách xử lý vấn đề này, đang được triển khai ráo riết và hành động của Chính phủ cũng mang tính đốc thúc cao như Thủ tướng đi khảo sát ở Cần Thơ, Nhà máy nhiệt điện Ô Môn... Nếu không đốc thúc thì nguy cơ vỡ trận nguồn cung.

Thứ hai, vấn đề điện năng lượng tái tạo đang được triển khai rất tích cực trong những năm vừa qua, nhưng vẫn có một số vướng mắc. Tuy nhiên, cách đặt vấn đề của Chính phủ, trực tiếp là EVN rất tích cực để đương đầu với những câu chuyện đó. Tới đây, chúng ta sẽ phải làm nhiều việc khác như phân phối nguồn điện. Nhưng phần gắn với khía cạnh phong trào có lẽ phải bàn sâu hơn nữa, Chính phủ phải chủ động để làm sao ý thức tiết kiệm điện như nét văn hóa. Cần nâng cao ý thức, giáo dục công dân coi điện là tài nguyên quý giá của con người. Thời gian qua, truyền thông đã làm mạnh, Chính phủ đã chỉ đạo, tới đây sẽ phải làm tốt hơn nữa.

Bên cạnh những kết quả tích cực đạt được trong thực hành tiết kiệm điện, nhiều ý kiến cho rằng việc sử dụng điện lãng phí, thiếu hiệu quả còn diễn ra. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân cả chủ quan và khách quan, trong đó có nguyên nhân nhận thức của một số bộ phận người dân và doanh nghiệp về sử dụng năng lượng tiết kiệm còn hạn chế; phụ tải điện, tiêu thụ điện một số lĩnh vực vẫn tăng cao; công tác kiểm tra và giám sát việc thực thi các quy định của Nhà nước về sử dụng tiết kiệm điện còn chưa thường xuyên, các chế tài và mức xử phạt chưa đủ mạnh; giá điện vẫn còn thấp, chưa tiệm cận với giá thị trường dẫn tới không khuyến khích người tiêu dùng tiết kiệm...

Ở góc độ chuyên gia, ông nhìn nhận về vấn đề này như thế nào? Ông có thể hệ thống hóa và phân tích thêm các nguyên nhân căn bản dẫn tới việc sử dụng lãng phí nguồn năng lượng điện hiện nay? Ông có thể chia sẻ kinh nghiệm tốt trong xây dựng các cơ chế giá điện để khuyến khích khách hàng sử dụng điện hiệu quả và tiết kiệm hơn?

Cần phải có chế tài phạt nặng hành vi không tiết kiệm điện, tiết kiệm tài nguyên 

Ông Hà Đăng Sơn, Chuyên gia năng lượng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và tăng trưởng xanh: Chúng ta thấy rõ ràng, câu chuyện đầu tiên trong tiết kiệm điện liên quan đến nhận thức, bởi thói quen của chúng ta được xây dựng qua quá trình lâu dài chứ không phải thông qua những phong trào mang tính chất ngắn hạn. 

Đấy cũng là lý do tại sao Chính phủ, Bộ Công Thương liên tục đưa ra những yêu cầu, chỉ thị, hướng dẫn trong câu chuyện tạo ra thói quen, nhận thức mới của người tiêu dùng từ các hộ gia đình tới các doanh nghiệp. 

Bởi vì mỗi chúng ta không có thói quen tốt, không biến thành việc hằng ngày thì chúng ta sẽ cảm thấy cực kỳ khó khăn. 

Đối với các quốc gia phát triển, việc đào tạo, giáo dục tiết kiệm điện, tài nguyên thiên nhiên được thực hiện một cách hiệu quả từ nhỏ, trong hệ thống giáo dục, trên các phương tiện giao thông, các nơi công cộng… để nhắc nhở. 

Gần đây chúng ta thấy rất rõ những động thái của quốc tế liên quan đến biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính, các cam kết liên quan đến Net Zero. Ít nhiều điều đó cũng phản ánh đây là câu chuyện của toàn thế giới chứ không phải của riêng Việt Nam. Toàn thế giới phải chung tay thay đổi thói quen tiêu dùng, thay đổi việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên. 

Trước mắt tiết kiệm, sử dụng năng lượng, sử dụng tài nguyên hiệu quả hơn trước rồi, sau đó dùng các tài nguyên sẵn có như điện mặt trời, các dạng năng lượng tự dùng trước khi sử dụng từ nguồn, từ lưới.

Chúng ta thấy, các hệ thống khu dân cư của các nước phát triển rất ưu tiên sử dụng các nguồn năng lượng tại chỗ, ví dụ năng lượng từ rác… Ở Việt Nam vấn đề đó đang khá chậm.

Quay lại câu hỏi phải chăng những chi phí tiết kiệm đang quá thấp làm cho người dân không cảm thấy cần phải làm điều đó. 

Như vừa rồi chúng ta thấy, Nghị định 100 của Chính phủ về cấm rượu bia, xử phạt rất nặng. Trong câu chuyện này, người dân tuân thủ và dần thói quen, hành động của người dân khác hẳn. Phải chăng tiết kiệm điện, tiết kiệm tài nguyên cũng phải có những chế tài nặng như thế thay vì hiện nay các quy định đa phần vẫn mang tính chất khuyến khích, giáo dục.

Cũng cần nhắc lại, những hoạt động liên quan đến sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, liên quan đến tiết kiệm điện của chúng ta có từ rất lâu, hơn 20 năm. Phải chăng nhận thức của cộng đồng chúng ta đã đủ chín để bắt đầu đưa ra những hành động mạnh mẽ hơn, mang tính chất bắt buộc hơn chứ không phải câu chuyện không muốn thì thôi? 

Một số chuyên gia ở đây đã nói, giá năng lượng của chúng ta ít nhiều đang được trợ giá. Trên báo đài cũng có các ý kiến là thu nhập của chúng ta thế này, tại sao chúng ta phải trả giá thế kia, đắt quá. Nhưng thực ra chúng ta quên một điểm là giá năng lượng thế giới hiện nay về bản chất không khác gì nhau. Chúng ta đều mua những nhiên liệu đấy, đều sản với mức giá nếu đấu thầu thì ở Việt Nam và thế giới không khác gì nhau. 

Vừa rồi điện mặt trời, điện gió chi phí cũng như thế, giá cũng như vậy, chỉ có điều chúng ta không nhìn thấy giá nhiên liệu. Nhà máy Ô Môn chẳng hạn, nhập khẩu dầu, khí phải bằng giá quốc tế. Việc mua sắm cho các nhà máy đó cũng là giá quốc tế nên chẳng có lý do gì giá năng lượng của chúng ta lại rẻ hơn thế giới. Có chăng chỉ có hai ba dạng năng lượng tái tạo (thủy điện, điện gió, điện mặt trời) vì nguồn nguyên liệu của chúng ta rẻ hơn còn nhiệt điện than ngày xưa do than chúng ta tự khai thác được thì có thể cung cấp cho EVN rẻ hơn. 

Nhưng bây giờ, ngay cả TKV cũng yêu cầu giá than bán cho EVN phải phản ánh được giá thị trường. Giá của chúng ta hiện nay là đang được trợ giá do chính sách an sinh xã hội và nhiều chính sách khác của Chính phủ.

Chính phủ và Bộ Công Thương cũng đang trong tiến trình cố gắng cải cách giá theo các cơ chế khác nhau để làm sao bám dần vào thị trường, tránh những việc như vừa rồi, EVN phải báo lỗ, mà lỗ ở đây không phải lỗi của EVN khi chúng ta phải mua nhiên liệu đầu vào rất cao nhưng bán ra với giá đã được cố định và giữ nguyên trong rất nhiều năm, không hề có điều chỉnh trượt giá so với giá năng lượng thế giới.

Liên quan câu chuyện các chế tài, chúng ta có luật, nghị định, thông tư, một loạt quy định… nhưng kinh nghiệm của tôi khi đi làm việc với các địa phương, có sự khác biệt trong triển khai các quy định này. Có những địa phương quan tâm, thực sự thúc đẩy thì việc tiết kiệm điện đạt hiệu quả rất cao, nhưng có nhiều địa phương, do nhiều vấn đề an sinh xã hội, mong muốn thu hút đầu tư… tạo những điều kiện rất ưu đãi cho nhà đầu tư.

 Trong trường hợp này có thể những doanh nghiệp đầu tư vào sử dụng năng lượng một cách không hiệu quả, dùng những công nghệ không phải mới nhất, dẫn đến lãng phí năng lượng lớn. Đây là một thực tế chúng ta phải nhìn nhận. Trong thời gian tới tôi mong được nhìn thấy những tín hiệu, động thái điều chỉnh.

Cuối cùng, hiện nay chúng ta chưa có mạng lưới tiết kiệm năng lượng đủ mạnh. Trước đây, khoảng 2015-2016, các mạng lưới về tiết kiệm năng lượng khá mạnh ở các địa phương nhưng sau đó do nhiều lý do, các đầu mối về tiết kiệm năng lượng bị giải thể, sáp nhập. Do đó chức năng không chỉ là tiết kiệm năng lượng mà còn nhiều nhiệm vụ khác, các hoạt động liên quan đến tiết kiệm năng lượng hiệu quả không được quan tâm đúng mức. Đây là điểm tôi thấy rất đáng tiếc.

 Vừa rồi có tin vui là Bộ Công Thương đã thúc đẩy và có sự ra đời mạng lưới tiết kiệm điện Việt Nam, bắt đầu trong năm 2023-2024. Đã thấy có rất nhiều hoạt động, tuy nhiên vẫn chưa đủ mạnh. Hy vọng trong thời gian tới Chính phủ, Bộ Công Thương cùng các đơn vị liên quan cũng sẽ thúc đẩy để làm sao mạng lưới tiết kiệm năng lượng của chúng ta lại quay lại được như cách đây gần 10 năm.

Vĩnh Phúc là một trong những địa phương có lượng tiêu thụ điện năng lớn, tăng trưởng nhanh. Thưa ông Nguyễn Viết Sơn, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Vĩnh Phúc, ông có thể chia sẻ một số thông tin vắn tắt về tình hình cấp phát, bảo đảm điện năng trên địa bàn Vĩnh Phúc; việc triển khai các chương trình sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả đang được Vĩnh Phúc thực hiện như thế nào, đặc biệt là thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu tại Chỉ thị số 20 của Thủ tướng Chính phủ? Như chúng ta biết, công tác kiểm tra, giám sát rất quan trọng để đảm bảo thực thi tốt các chính sách của Nhà nước về tiết kiệm điện, ông có thể chia sẻ công tác này được Sở Công Thương Vĩnh Phúc triển khai thời gian qua như thế nào?

Là doanh nghiệp sản xuất, tiêu thụ lượng điện năng lớn, ông Trần Anh Tuấn – Phó Trưởng phòng thiết bị, Công ty TNHH Panasonic Việt Nam, có thể chia sẻ thông tin đơn vị mình đã hưởng ứng, triển khai thực hiện các giải pháp, chương trình thực hành tiết kiệm điện năng như thế nào? Những lợi ích mà doanh nghiệp thu được từ việc bố trí hợp lý sản xuất, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm điện năng. Theo ông, để khuyến khích doanh nghiệp thực thi tốt chính sách tiết kiệm điện, Nhà nước cần ban hành các cơ chế, chính sách nào và các doanh nghiệp cũng cần phải có sự chủ động vào cuộc như thế nào?

Ông Trần Anh Tuấn – Phó Trưởng phòng thiết bị, Công ty TNHH Panasonic Việt Nam: Với tư cách là doanh nghiệp sản xuất trong lĩnh vực công nghiệp, công ty chúng tôi cũng triển khai các giải pháp thực hành tiết kiệm điện nhưng vẫn phải đảm bảo an toàn sản xuất, như là tuyên truyền vận động cán bộ công nhân viên trong công ty tắt các thiết bị điện trong công ty khi không sử dụng cũng như ở gia đình; duy tu, cải tạo các thiết bị nâng cao hiệu quả sử dụng điện, khuyến khích và đưa ra các ý tưởng tiết kiệm điện tại từng bộ phận sản xuất trong công ty.

Thêm nữa, chúng tôi cũng đang tiến hành thay thế toàn bộ đèn chiếu sáng trong công ty thành các đèn LED tiết kiệm điện. Chúng tôi cũng đã tiến hành cải tạo hệ thống điều hòa trong phân xưởng, lắp đặt bộ tắt điện tự động để bật tắt trong các khung giờ có nhân viên sử dụng và không sử dụng.

Bên cạnh đó, chúng tôi cũng rà soát tối ưu hóa việc sử dụng khí nén cho sản xuất. Chúng tôi đang nỗ lực phấn đấu tiến tới Net Zero vào năm 2030.

Cùng với nhiệm vụ nỗ lực đảm bảo cung cấp đủ điện cho nền kinh tế và sinh hoạt của nhân dân, EVN luôn ý thức rất rõ trách nhiệm của mình đối với xã hội và đang đi đầu trong thực hiện các giải pháp và tuyên truyền sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả?... Thưa ông Võ Quang Lâm, qua hoạt động này, nhận thức của người dân, khách hàng sự dụng điện, nhất là những khách hàng doanh nghiệp lớn đã có sự thay đổi như thế nào trong thời gian qua và chúng ta cần tiếp tục làm gì để các chương trình sử dụng tiết kiệm năng lượng ngày càng được lan tỏa và triển khai sâu rộng và hiệu quả hơn nữa trong thực tiễn đời sống xã hội?

Làm tốt việc sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả trong khối doanh nghiệp thì sẽ có cơ hội tiết kiệm điện rất nhiều

Ông Võ Quang Lâm: Tập đoàn Điện lực Việt Nam luôn thực hiện vai trò của mình là đơn vị cung cấp điện chính cho nền kinh tế và thực hiện chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả. Nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã thực hiện nhiều giải pháp để thực hiện chương trình này. Đặc biệt, năm 2023, Thủ tướng ban hành Chỉ thị 20 về tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2023-2025 và các năm tiếp theo, Tập đoàn càng tập trung đẩy mạnh các giải pháp.

Một trong những giải pháp mà chúng tôi nói đến đầu tiên, đó là vấn đề tuyên truyền ý thức sử dụng tiết kiệm điện cho người dân, doanh nghiệp. Rút kinh nghiệm những năm trước đây, chúng tôi tập trung nhiều vào khối trường học. Chúng tôi nhận thức được rằng nếu làm tốt việc tuyên truyền cho các em học sinh thì sự lan tỏa sẽ nhiều hơn, sâu rộng hơn và đặc biệt thông qua các em học sinh cấp 2, cấp 3 có ý thức tốt sẽ xây dựng được một lớp công dân không những có ý thức tiết kiệm điện mà còn có ý thức với môi trường, xã hội, sống có trách nhiệm, sử dụng năng lượng hiệu quả.

Tuy nhiên, chúng tôi cũng nghĩ rằng tuyên truyền, vận động chỉ là một trong những giải pháp và đó là chưa đủ. Do đó, chúng tôi ứng dụng nhiều công nghệ để việc tiết kiệm điện được thực hiện một cách sinh động, hiệu quả hơn và đặc biệt là phải tạo sự tương tác giữa các đơn vị cung cấp điện, người sử dụng điện. Trong năm vừa qua, chúng tôi đã tập trung nhiều vào công tác hiện đại hóa hệ thống đo đếm, hiện đại hóa công tác vận hành hệ thống điện… Chúng tôi muốn nói nhiều đến việc ứng dụng công nghệ trong việc điều chỉnh hành vi sử dụng điện thông qua tăng tương tác giữa khách hàng sử dụng điện và Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Đến nay, chúng ta đã có khoảng 92% công tơ đo đếm điện trên đất nước đã thực hiện điện tử hóa. Cùng với việc áp dụng chuyển đổi số, khách hàng sử dụng điện có thể tương tác, xem sản lượng điện của mình.

Đối với khách hàng, chúng tôi đang đặt nhiều chế độ khác nhau, có thể nhìn thấy sản lượng điện của mình trong ngày hôm trước, xem được sản lượng điện hết bao nhiêu trong một ngày và so sánh với thời gian liền kề, hay so với năm liền kề, so với trong khu vực để mỗi người dân biết đang sử dụng điện như thế nào? Đây là cách chúng tôi từng bước ứng dụng công nghệ và thực hiện qua hệ thống chăm sóc khách hàng.

Đối với nhóm khách hàng sản xuất công nghiệp, đây là điều chúng ta cần đặc biệt quan tâm bởi khách hàng sản xuất công nghiệp hiện nay đang chiếm tỉ lệ cao trong việc sử dụng điện. Nhìn lại năm 2023, trong tổng số 253 tỷ kWh điện thương phẩm toàn EVN, riêng nhóm khách hàng sử dụng năng lượng trọng điểm là 107 tỷ kWh. Trong số 30,86 triệu hợp đồng mua bán điện ký với Tập đoàn Điện lực Việt Nam, khối doanh nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm, tức là sử dụng điện trên 1 triệu KWh/năm, có 19.690 khách hàng. Như vậy nếu chúng ta làm tốt việc sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả trong khối doanh nghiệp thì sẽ có cơ hội tiết kiệm điện rất nhiều.

Chúng ta đang thực hiện một loạt giải pháp như bám sát nhu cầu sử dụng điện của doanh nghiệp để có thể dự báo phụ tải tốt hơn, lập biểu đồ phụ tải phản ánh đúng của doanh nghiệp, giữa khu vực và toàn quốc để từng bước điều chỉnh các đỉnh của biểu đồ phụ tải phù hợp với khả năng, độ khả dụng của các hệ thống điện.

Về phía cung cấp điện, chúng tôi giao cho Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia là đơn vị chịu trách nhiệm trong việc điều động hệ thống điện và thị trường điện, căn cứ vào dự báo thời tiết, nhu cầu sử dụng doanh nghiệp để lập kế hoạch vận hành hệ thống điện tối ưu. Chúng ta biết rằng hệ thống điện chỉ có thể vận hành một cách an toàn, ổn định khi cung và cầu tương đồng nhau. Nếu bất cứ cung hoặc cầu lệch pha nhau thì hệ thống điện sẽ hoạt động không an toàn, hiệu quả, gây ra những rủi ro nhất định. Vì vậy, chúng tôi giao cho Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia có dự báo tốt để lập ra chương trình, kế hoạch thực hiện tốt việc chuẩn bị, cũng như các đơn vị sử dụng điện có thể dự báo sát với thực tế nhất.

Một vấn đề nữa là chúng ta thực hiện kiểm toán năng lượng. Quan trọng hơn rất nhiều, đó là các giải pháp thực thi trong việc kiểm toán năng lượng như thế nào. Như Vĩnh Phúc, tỉ trọng công nghiệp của Vĩnh Phúc hiện nay là 65%, như vậy Vĩnh Phúc là tỉnh công nghiệp. Nếu Vĩnh Phúc làm tốt công tác dự báo, kiểm toán năng lượng và thực thi các giải pháp về sử dụng năng lượng tiết kiệm thì sẽ có cơ hội tiết kiệm điện rất nhiều.

Nhìn lại toàn bộ mục tiêu của Chỉ thị 20, Tập đoàn Điện lực đang đặt ra mục tiêu năm nay tiết kiệm được 5,5 tỷ kWh và phấn đấu tiết kiệm 6 tỷ kWh đến hết năm 2024. Đây cũng là chỉ tiêu pháp lệnh mà Tập đoàn Điện lực đề nghị các nhóm khách hàng sử dụng điện thực hiện tốt, cùng chung tay chung sức để hoàn thành mục tiêu này.

Theo ông, để triển khai thành công hơn nữa các chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả nói chung và tiết kiệm điện nói riêng cần có những cơ chế chính sách đột phá nào trong thời gian tới?

Thủ tướng Chính phủ luôn nhất quán quan điểm và thường xuyên, chỉ đạo, nêu rõ yêu cầu "Bảo đảm không để thiếu điệu trong mọi tình huống". Theo dự báo mùa hè năm nay tình hình nắng nóng gay gắt sẽ tiếp tục diễn ra, ngành Công Thương, ngành Điện đã có kế hoạch chuẩn bị với các giải pháp như thế nào trong triển thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, bảo đảm điều tiết, cung ứng đủ điện năng cho sinh hoạt, sản xuất, kinh doanh gắn liền với các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả theo tinh thần của Chỉ thị số 20.

Với thực tế như tại Vĩnh Phúc, ông có thể chia sẻ thêm những bài học kinh nghiệm hay, mô hình tốt được rút ra trong quá trình quản lý nhà nước tại địa phương để đảm bảo việc thực hiện chính sách về tiết kiệm điện ngày càng phát huy hiệu quả, thực sự đi vào cuộc sống, mang lại những lợi ích thiết thực cho xã hội?

Ông Nguyễn Viết Sơn: Để triển khai tiết kiệm điện hiệu quả, nãy giờ tôi đã nghe ý kiến của các vị khách mời. Có nhiều ý kiến rất hay, chẳng hạn khuyến khích khách hàng sử dụng điện tiết kiệm thông qua giá điện 2 biểu giá, liên quan đến việc hoàn thiện cơ chế chính sách.

Về thực tế địa phương Vĩnh Phúc, chúng tôi chỉ chia sẻ những việc đã làm, không có gì lớn lao. Để thực hiện tốt việc tiết kiệm điện, thực hiện chủ trương đường lối về tiết kiệm điện đối với địa phương thì phải có sự phối hợp rất chặt chẽ giữa 3 đơn vị: Cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị phân phối điện, và khách hàng sử dụng điện. Mỗi đơn vị phải xác định và làm tốt nhiệm vụ của mình.

Đối với cơ quan quản lý nhà nước, trước hết phải kịp thời tham mưu cho tỉnh về triển khai các chủ trương, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về tiết kiệm điện.

Thứ hai, chủ động tham mưu cho tỉnh về các cơ chế chính sách khuyến khích các doanh nghiệp, tổ chức sử dụng tiết kiệm điện. Vĩnh Phúc chúng tôi cũng đã tham mưu trình UBND tỉnh ban hành cơ chế khuyến khích doanh nghiệp cận trọng điểm, để các DN này được hỗ trợ về kiểm toán năng lượng hoặc đào tạo, tập huấn về mô hình năng lượng.

Bên cạnh đó, cơ quan nhà nước phải tập trung làm tốt công tác thông tin truyền thông với các đối tượng sử dụng điện trên địa bàn, đặc biệt là nhân dân. Trong năm vừa rồi, Vĩnh Phúc rất tập trung truyền thông thông qua hệ thống truyền thanh cơ sở vì Vĩnh Phúc có tỉ lệ dân số ở nông thôn rất đông và họ được tiếp cận phương tiện thông tin đại chúng chưa nhiều nên chúng tôi tập trung truyền thông qua hệ thống truyền thanh cơ sở.

Thứ ba là tăng cường công tác kiểm tra, tập trung với khách hàng trọng điểm và cận trọng điểm và tập trung triển khai các mô hình quản lý năng lượng và kiểm toán.

Đối với đơn vị phân phối và bán lẻ điện: Vì đã có chỉ đạo từ Tập đoàn, từ tổng công ty nên các anh rất chủ động trong xây dựng các phương án đảm bảo cấp điện theo các kịch bản và cũng rất linh hoạt từ khâu xác định khách hàng trọng điểm, khách hàng ưu tiên.

Một điểm nữa là điều chỉnh phụ tải, năm 2024, ngay từ đầu năm chúng tôi đã chủ động mời doanh nghiệp đến làm việc để xác định thống nhất về điều chỉnh phụ tải. Điều chỉnh phụ tải để đảm bảo san phẳng biểu đồ phụ tải. Thứ ba là phối hợp trong tuyên truyền, kiểm tra về tiết kiệm điện. Chúng tôi đã phối hợp với Điện lực Vĩnh Phúc tương đối tốt.

Đối với khách hàng sử dụng điện, phải có ý thức thực hiện nghiêm túc các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước từ khâu công nghệ. Thực ra đến nay chúng ta có nhiều công nghệ thì cũng phải có các phương án.

Cùng với đó, phải phối hợp chặt chẽ với phân phối điện để xác định chính xác biểu đồ phụ tải và tuân thủ biểu đồ phụ tải, điều tiết vì quá trình sản xuất phân phối điện là quá trình liên tục, nếu không tuân thủ sẽ gây khó khăn cho việc quản lý vận hành.

Khách hàng sử dụng điện cũng phải tuân thủ về kiểm toán năng lượng. Việc kiểm toán ở đây phải đi vào thực chất và sau khi kiểm toán xong, các đơn vị phải quyết liệt khắc phục các tồn tại mà kiểm toán đã chỉ ra.

Từ phân tích của các vị khách mời tại Tọa đàm cho thấy, điện gần như là yếu tố không thể thiếu trong đời sống xã hội của con người và đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay khi nguồn cung ứng điện đang gặp nhiều thách thức trong khi nền kinh tế đang có sự phục hồi mạnh sau dịch COVID-19. Thực trạng, bài học về cung ứng điện trong mùa hè năm 2023 vừa qua cũng cho thấy chưa bao giờ vấn đề sử dụng điện tiết kiệm lại được đặt ra cấp thiết, cấp bách như hiện nay.

Qua tọa đàm, chúng tôi trân trọng cảm ơn những ý kiến phân tích, đánh giá, kiến nghị, khuyến nghị, các đề xuất về giải pháp sức sức sâu sát, hiệu quả, có tính thực tiễn và khả thi cao của các vị khách mời... qua đó góp phần cùng các cấp, các ngành lan tỏa sâu rộng các chương trình, giải pháp, biện pháp về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong thực tiễn đời sống xã hội, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia cũng như bảo đảm sự phát triển ổn định, bền vững của nền kinh tế.

Xin trân trọng cảm ơn các vị khách mời./.