Thẩm tra sơ bộ Luật Ban hành VBQPPL (sửa đổi) và Nghị quyết liên quan đến sắp xếp, tổ chức bộ máy

Những vấn đề đổi mới, mang tính đột phá về quy trình xây dựng pháp luật

Trình bày tóm tắt Tờ trình dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu rõ, mục đích xây dựng dự án luật nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho việc xây dựng và vận hành hệ thống văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) thống nhất, đồng bộ, minh bạch, khả thi, dễ tiếp cận, hiệu lực và hiệu quả, dễ áp dụng trên thực tế, khơi dậy mọi tiềm năng và nguồn lực, tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước.

Theo đó, dự kiến dự thảo Luật bố cục thành gồm 8 chương, 72 điều (giảm 9 chương, 101 điều so với Luật Ban hành VBQPPL năm 2015). 

Nội dung dự thảo Luật tập trung những vấn đề đổi mới quan trọng, mang tính đột phá về quy trình xây dựng pháp luật, gồm: Tiếp tục đơn giản hóa hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, tăng cường kiểm soát quyền lực trong xây dựng và thi hành pháp luật; phân định rõ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và văn bản dưới luật; bổ sung hình thức nghị quyết quy phạm pháp luật của Chính phủ; đổi mới việc xây dựng Chương trình lập pháp của Quốc hội; đổi mới quy trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật; đẩy mạnh phân cấp gắn với tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan chủ trì soạn thảo; quy định việc chịu trách nhiệm đến cùng của các cơ quan trình dự án luật; hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật.

Rà soát để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật

Cho ý kiến tại phiên họp, đa số đại biểu cho rằng, việc sửa đổi toàn diện Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật là cần thiết; đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ và cơ quan chủ trì soạn thảo. Các tài liệu trong hồ sơ được chuẩn bị công phu, thuyết minh cụ thể, rõ ràng. 

Đồng thời, nhấn mạnh, dự thảo Luật đã được xây dựng theo hướng quán triệt chủ trương quan điểm đổi mới tư duy xây dựng pháp luật ngắn gọn, chỉ quy định những vấn đề khung, vấn đề mang tính nguyên tắc, những vấn đề thực tiễn biến động thường xuyên thì giao cho Chính phủ, địa phương quy định để bảo đảm linh hoạt trong điều hành.

Bên cạnh đó, các ý kiến cũng đề nghị tiếp tục rà soát để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, nhất là với các dự án luật khác được Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp bất thường tháng 2/2025, như Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) và các luật khác có liên quan đến tổ chức bộ máy của các cơ quan.

Ngoài ra, các đại biểu còn tập trung cho ý kiến vào một số nội dung cụ thể của dự thảo luật như: Phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và tham vấn chính sách; Định hướng lập pháp nhiệm kỳ Quốc hội; Chương trình lập pháp hằng năm của Quốc hội; Xây dựng chính sách; Thời điểm có hiệu lực thi hành của Luật...

Tạo cơ sở pháp lý thực hiện việc sắp xếp tổ chức bộ máy của các cơ quan nhà nước

Cũng tại phiên họp, Thường trực Ủy ban Pháp luật tiến hành thẩm tra sơ bộ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.

Về nội dung này, trình bày tóm tắt Tờ trình dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nhấn mạnh, việc ban hành Nghị quyết nhằm tạo cơ sở pháp lý thực hiện việc sắp xếp tổ chức bộ máy của các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương.

Qua đó xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, tránh khoảng trống pháp luật trong điều kiện chưa thể sửa đổi, bổ sung số lượng rất lớn các văn bản quy phạm pháp luật và văn bản liên quan khác chịu tác động trực tiếp của việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước; bảo đảm hoạt động bình thường, liên tục, thông suốt của bộ máy nhà nước và toàn xã hội...

Nêu ý kiến, các đại biểu cơ bản tán thành sự cần thiết trình Quốc hội ban hành Nghị quyết quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước. 

Hồ sơ dự thảo Nghị quyết đã đầy đủ theo quy định tại khoản 1 Điều 149 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Đồng thời, các đại biểu còn tập trung cho ý kiến về các nội dung của dự thảo Nghị quyết liên quan tới: Phạm vi điều chỉnh; về thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, người có thẩm quyền; Tên gọi của cơ quan, chức danh có thẩm quyền; Thực hiện thủ tục hành chính; Sử dụng con dấu; Xử lý các vấn đề phát sinh khi sắp xếp tổ chức bộ máy...

Trong đó, một số ý kiến lưu ý, cần có nội dung giải thích rõ hơn việc sắp xếp tổ chức bộ máy được áp dụng theo quy định của Nghị quyết; tiếp tục rà soát các vấn đề có thể phát sinh sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy đặc biệt là nội dung liên quan tới thẩm quyền quyết định một số nội dung cụ thể của chức danh, người có thẩm quyền;..

Đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến

Kết luận phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ và Bộ Tư pháp - cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc chuẩn bị Hồ sơ dự án Luật, dự thảo Nghị quyết đảm bảo đầy đủ thành phần tài liệu theo quy định; đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Trên cơ sở ý kiến tại phiên thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng, tiếp thu và hoàn chỉnh dự thảo Luật, dự thảo Nghị quyết đảm bảo chất lượng, đúng mục tiêu, yêu cầu đề ra.

Đối với dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật lưu ý, bám sát Kết luận của Bộ Chính trị, thể hiện rõ quan điểm đổi mới tư duy xây dựng pháp luật. 

Đồng thời, nghiên cứu bổ sung quy định mang tính nguyên tắc vào Chương quy định chung để kiểm soát quy trình xây dựng pháp luật; rà soát quy định về thời hạn gửi hồ sơ phù hợp; quy định cụ thể về các trường hợp các cơ quan trình luật, bảo đảm kiểm soát chất lượng các dự án trình Quốc hội;...

Liên quan tới dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nêu rõ, các ý kiến nhất trí cao sự cần thiết ban hành cũng như nhiều nội dung cơ bản tại dự thảo Nghị quyết. 

Tuy nhiên, đề nghị tiếp tục rà soát, làm rõ hơn phương án hoàn thiện đối với một số nội dung trọng tâm được nêu tại phiên họp; nghiên cứu quy định về thời hạn áp dụng thực hiện Nghị quyết, thời điểm có hiệu lực của Nghị quyết để đảm bảo phù hợp, khả thi...