Nghiên cứu tổng thể, sửa đổi, bổ sung Luật Nghĩa vụ quân sự

Bộ Quốc phòng trả lời cử tri tỉnh Hà Tĩnh kiến nghị sửa Luật Nghĩa vụ quân sự để quản lý chặt chẽ đăng ký nghĩa vụ quân sự, tuyển chọn, gọi nhập ngũ.

Theo đó, Bộ Quốc phòng nhận được kiến nghị của cử tri tỉnh Hà Tĩnh do Ban Dân nguyện chuyển đến theo Công văn số 18/BDN ngày 14/01/2025, với nội dung: “Kiến nghị sửa đổi Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015, trong đó quan tâm: Quy định về đăng ký nghĩa vụ khi thay đổi nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập; tạm hoãn gọi nhập ngũ; quy định công dân đang được đào tạo đại học, cao đẳng hệ chính quy được tạm hoãn trong một khóa đào tạo; việc đăng ký nghĩa vụ quân sự; quy định về hình xăm, chữ xăm trên cơ thể công dân nhập ngũ” .

Bộ Quốc phòng trả lời như sau:

1. Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 được Quốc hội khóa XIII, Kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 19/6/2015, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2016. Cùng với các văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành Luật được ban hành đã tạo hành lang pháp lý, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về nghĩa vụ quân sự. 

Sau gần 10 năm thực hiện đã góp phần quan trọng đối với nhiệm vụ quân sự, quốc phòng của địa phương, đơn vị, nâng cao sức mạnh chiến đấu của Quân đội, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống.

Thực hiện Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015, hằng năm Bộ Quốc phòng đã hướng dẫn, chỉ đạo các cơ quan, địa phương, đơn vị đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành đồng bộ, rộng khắp với nội dung, hình thức phong phú, đa dạng.

Các cơ quan thông tấn, báo chí Trung ương và địa phương, thực hiện nhiều tin, bài viết, bài phóng sự kịp thời, có chất lượng, góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành, các cơ quan, tổ chức và công dân trong thực hiện các quy định về công tác đăng ký nghĩa vụ quân sự, tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ.

Tuy nhiên, quá trình triển khai tổ chức thực hiện Luật Nghĩa vụ quân sự đã bộc lộ một số vướng mắc, bất cập về đăng ký nghĩa vụ quân sự như: Khi thay đổi nơi cư trú hoặc nơi làm việc, học tập đối với một số trường hợp công dân tạm vắng, đi khỏi nơi cư trú, làm việc, học tập; một số trường hợp sinh viên được gia hạn học thêm, lưu ban, nợ môn, thi lại tốt nghiệp, thôi học hoặc học xong nhưng không di chuyển nghĩa vụ quân sự về địa phương hoặc đến nơi cư trú mới.

Do đó, sót lọt nguồn công dân sẵn sàng nhập ngũ nhưng chưa được xử lý đầy đủ, kịp thời dẫn đến tình trạng lợi dụng để trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự, gây khó khăn cho công tác nắm, quản lý nguồn của địa phương và gây dư luận không tốt trong Nhân dân.

2. Về hình xăm, chữ xăm được quy định tại Thông tư liên tịch số 50/2016/TTLT-BQP-BCA ngày 15/4/2016 của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an quy định tiêu chuẩn chính trị tuyển chọn công dân vào phục vụ trong Quân đội nhân dân Việt Nam; theo đó, tại khoản 9 Điều 5 quy định không tuyển chọn vào phục vụ trong Quân đội những trường hợp sau: “Trên cơ thể có hình xăm, chữ xăm có nội dung chống đối chế độ, chia rẽ dân tộc, mang tính kinh dị, kỳ quái, kích động tình dục, bạo lực. Hình xăm, chữ xăm gây phản cảm ở vị trí lộ diện, như: Mặt, đầu, cổ; từ 1/2 cánh tay trên trở xuống, từ 1/3 dưới đùi trở xuống. Hình xăm, chữ xăm chiếm diện tích từ 1/2 lưng, ngực, bụng trở lên”.

Như vậy, quy định về hình xăm, chữ xăm trên cơ thể là một trong những nội dung thuộc tiêu chuẩn về chính trị, đạo đức trong tuyển chọn công dân nhập ngũ.

Vì vậy, quá trình tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ, không để những công dân có hình xăm, chữ xăm với nội dung nêu trên nhập ngũ vào Quân đội, gây phản cảm, ảnh hưởng đến hình ảnh, lễ tiết tác phong của người quân nhân cách mạng, xây dựng môi trường văn hóa trong Quân đội. 

Những công dân trên cơ thể có hình xăm, chữ xăm không thuộc các quy định trên hoặc có thể tẩy xóa thì vẫn được xem xét, gọi nhập ngũ.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay, một số công dân đã lợi dụng quy định này cố tình xăm hình, xăm chữ lên cơ thể trước thời điểm khám tuyển, hoặc sau khi sơ tuyển biết đủ tiêu chuẩn gọi nhập ngũ để nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự, gây dư luận bất bình trong Nhân dân.

Để kịp thời góp phần ngăn chặn các hành vi lợi dụng, trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự, Bộ Quốc phòng đã ban hành Công văn số 4142/BQP-TM ngày 05/11/2020 về việc tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ năm 2021.

Cùng với đó, hằng năm chỉ đạo Cục Bảo vệ an ninh Quân đội hướng dẫn chi tiết cụ thể về hình xăm, chữ xăm khi tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ, góp phần hạn chế hành vi công dân lợi dụng hình xăm, chữ xăm trên cơ thể để trốn tránh thực hiện nghĩa vụ quân sự.

Bộ Quốc phòng đề nghị Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Tĩnh; Hội đồng nhân dân các cấp tại địa phương phát huy vai trò giám sát về nội dung thực hiện Luật Nghĩa vụ quân sự, góp phần bảo đảm công bằng xã hội, để pháp luật về nghĩa vụ quân sự được thực thi nghiêm túc và hiệu quả tại địa phương.

Tiếp thu ý kiến của cử tri, Bộ Quốc phòng tiếp tục nghiên cứu tổng thể, đánh giá đầy đủ các chính sách và tác động liên quan, hoàn thiện hồ sơ Đề nghị xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Nghĩa vụ quân sự, báo cáo, đề xuất Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung Luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 và phối hợp với các bộ liên quan sửa đổi, bổ sung Thông tư liên tịch số 50/2016/TTLT-BQP-BCA vào thời điểm phù hợp khi có đầy đủ cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn, bảo đảm khoa học, khả thi để pháp luật nghĩa vụ quân sự được thực hiện hiệu quả, thiết thực và nghiêm minh.