Quốc hội thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân

Số lần thanh tra đối với mỗi doanh nghiệp không được quá 1 lần trong năm

Sáng 17/5, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, với 429/434 ĐBQH có mặt tham gia biểu quyết tán thành, đạt tỷ lệ 98,84%.

Nghị quyết được áp dụng đối với doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh và tổ chức, cá nhân khác có liên quan.

Nghị quyết đã quy định về cải thiện môi trường kinh doanh. Theo đó, Nghị quyết nêu rõ, số lần thanh tra đối với mỗi doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (nếu có) không được quá 1 lần trong năm, trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng.

Số lần kiểm tra tại doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh (nếu có), bao gồm cả kiểm tra liên ngành, không được quá 1 lần trong năm, trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng.

Đối với cùng một nội dung quản lý nhà nước, trường hợp đã tiến hành hoạt động thanh tra thì không thực hiện hoạt động kiểm tra hoặc đã tiến hành hoạt động kiểm tra thì không thực hiện hoạt động thanh tra doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong cùng một năm, trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng.

Nghị quyết yêu cầu xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng, lợi dụng thanh tra, kiểm tra để nhũng nhiễu, gây khó khăn cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Đáng lưu ý, Nghị quyết nêu rõ, miễn kiểm tra thực tế tại doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh đối với doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh tuân thủ tốt quy định pháp luật.

Thực hiện chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm gắn với nâng cao hiệu lực, hiệu quả kiểm tra, giám sát. Chuyển việc quản lý điều kiện kinh doanh từ cấp phép, chứng nhận sang thực hiện công bố điều kiện kinh doanh và hậu kiểm, trừ một số ít lĩnh vực bắt buộc phải thực hiện thủ tục cấp phép theo quy định và thông lệ quốc tế.

Không hồi tố quy định pháp luật để xử lý bất lợi cho doanh nghiệp

Nghị quyết cũng quy định nguyên tắc xử lý vi phạm và giải quyết vụ việc trong hoạt động kinh doanh như phân định rõ giữa trách nhiệm của pháp nhân với trách nhiệm của cá nhân trong xử lý vi phạm; giữa trách nhiệm hình sự với trách nhiệm hành chính, trách nhiệm dân sự; giữa trách nhiệm hành chính với trách nhiệm dân sự.

Đối với vi phạm, vụ việc về dân sự, kinh tế, ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước; các doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được chủ động khắc phục vi phạm, thiệt hại. Trường hợp thực tiễn áp dụng pháp luật có thể dẫn đến xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì không áp dụng xử lý hình sự.

Đối với vi phạm đến mức xử lý hình sự thì ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế chủ động, kịp thời và toàn diện trước và là căn cứ quan trọng để cơ quan tiến hành tố tụng xem xét khi quyết định khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và các biện pháp xử lý tiếp theo.

Nghị quyết nêu rõ, không được áp dụng hồi tố quy định pháp luật để xử lý bất lợi cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.

Nghị quyết quy định bảo đảm việc niêm phong, kê biên tạm giữ, phong tỏa tài sản liên quan đến vụ việc, vụ án phải theo đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục, phạm vi, không xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; bảo đảm giá trị niêm phong, kê biên, tạm giữ, phong tỏa tương ứng với dự kiến hậu quả thiệt hại trong vụ án. 

Sử dụng hợp lý các biện pháp cần thiết để bảo đảm giá trị tài sản liên quan đến vụ án, giảm thiểu tác động của điều tra đến hoạt động sản xuất kinh doanh, sau khi có ý kiến thống nhất của các cơ quan tố tụng và không ảnh hưởng đến hoạt động điều tra.

Phân biệt rõ tài sản hình thành hợp pháp với tài sản, thu nhập có được từ hành vi vi phạm pháp luật, tài sản khác liên quan đến vụ án; giữa tài sản, quyền, nghĩa vụ của doanh nghiệp với tài sản, quyền, nghĩa vụ của cá nhân người quản lý doanh nghiệp trong xử lý các vi phạm và giải quyết các vụ việc.

Xử lý kịp thời, hiệu quả vật chứng, tài sản nhưng không làm ảnh hưởng đến việc chứng minh, giải quyết vụ việc, vụ án; sớm khắc phục hậu quả thiệt hại, đưa tài sản vào khai thác, sử dụng, nhằm khơi thông nguồn lực phát triển, tránh thất thoát, lãng phí; bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; phù hợp với điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

Nghị quyết cũng quy định về hỗ trợ tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh; hỗ trợ tài chính, tín dụng và mua sắm công; hỗ trợ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nhân lực; hỗ trợ hình thành doanh nghiệp vừa và lớn, doanh nghiệp tiên phong.

Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ ngày được Quốc hội thông qua. Trường hợp có quy định khác nhau về cùng một vấn đề giữa Nghị quyết này với luật, nghị quyết khác của Quốc hội thì áp dụng quy định của Nghị quyết này. 

Trường hợp văn bản quy phạm pháp luật khác có quy định cơ chế, chính sách ưu đãi hoặc thuận lợi hơn Nghị quyết này thì áp dụng theo quy định tại văn bản quy phạm pháp luật đó.

Bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ ngày 1/1/2026

Trước đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.

Bộ trưởng cho biết, việc bãi bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh là chủ trương rất đúng đắn của Đảng, Nhà nước nhằm bảo đảm minh bạch hóa hoạt động của hộ kinh doanh, tạo sự bình đẳng về chế độ thuế giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, khuyến khích hộ kinh doanh chuyển thành doanh nghiệp.

Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội về việc đẩy mạnh triển khai thực hiện chính sách này, dự thảo Nghị quyết đã điều chỉnh thời điểm áp dụng việc bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh từ ngày 1/1/2026 thay vì ngày 1/7/2026 như dự thảo trước đây.

Đồng thời, để giảm gánh nặng, chi phí, khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi số, dự thảo Nghị quyết quy định Nhà nước bố trí kinh phí để cung cấp miễn phí các nền tảng số, phần mềm kế toán dùng cho hộ kinh doanh.

Quyết liệt triển khai Nghị quyết để thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân 

Đánh giá về việc Quốc hội thông qua Nghị quyết ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, ĐBQH Phan Đức Hiếu (Thái Bình) nhấn mạnh, việc thông qua Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân là hết sức cấp thiết, góp phần giải bài toán "chủ trương chờ sửa luật”.

Đồng thời tạo cơ sở pháp lý để thực thi ngay một số giải pháp của Nghị quyết 68-NQ/TW, đặt nền tảng pháp lý ban đầu với các nguyên tắc cơ bản để tiếp tục thể chế hóa toàn diện thông qua việc sửa đổi luật cụ thể.

Đại biểu Phan Đức Hiếu đề nghị, sau khi Nghị quyết của Quốc hội được ban hành, việc tổ chức thực thi phải quyết liệt, các cơ quan khẩn trương, sớm ban hành văn bản hướng dẫn thi hành.

Đặc biệt, cần tập trung ngay thực hiện các mốc thời gian trong Nghị quyết, đó là chậm nhất ngày 31/12/2026, hoàn thành việc rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện pháp luật về đất đai, quy hoạch, đầu tư.

Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện pháp luật khác liên quan đến đầu tư kinh doanh để thể chế hóa đầy đủ Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân (Khoản 3, Điều 16 của Nghị quyết).

Chính phủ chậm nhất đến ngày 31/12/2025, hoàn thành việc rà soát, loại bỏ những điều kiện kinh doanh không cần thiết, quy định chồng chéo, không phù hợp, cản trở sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân; thực hiện giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí tuân thủ pháp luật, ít nhất 30% điều kiện kinh doanh và tiếp tục cắt giảm mạnh trong những năm tiếp theo. 

Thực hiện phân công, phân cấp, phân nhiệm rõ ràng giữa các cấp, các ngành của từng cơ quan, đơn vị, xác định rõ trách nhiệm người đứng đầu trong giải quyết thủ tục hành chính. 

Thiết lập cơ chế đánh giá, phản hồi về rào cản, vướng mắc trong hoạt động sản xuất kinh doanh (Khoản 4, Điều 16 của Nghị quyết).

Tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phát triển kinh tế tư nhân

Trước đó, chiều 16/5, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục Phiên họp thứ 45. Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành nội dung cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.

Đề cập việc tiếp thu, giải trình đối với dự thảo Nghị quyết, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm cho biết, ngày 14/5/2025, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đã có Báo cáo thẩm tra số 368/BC-UBK TTC15 và Văn phòng Quốc hội đã có thông báo tại văn bản số 1577/TB-VPQH về Kết luận của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đối với dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. 

Tại phiên thảo luận ở Tổ và hội trường có 111 ý kiến phát biểu, Bộ Tài chính đã nghiêm túc nghiên cứu, tiếp thu, giải trình để hoàn thiện Hồ sơ dự thảo Nghị quyết.

Nội dung tiếp thu, giải trình tập trung vào việc rà soát đối tượng điều chỉnh để đảm bảo bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, tương thích với điều ước quốc tế; Rà soát một số cơ chế, chính sách tại dự thảo Nghị quyết trong mối quan hệ với một số luật đang được Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9; Bảo đảm nguồn lực tài chính thực hiện Nghị quyết; Việc bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh có thể tạo gánh nặng tuân thủ khi hộ kinh doanh phải chuyển sang chế độ kê khai, nộp thuế mới; Quy định thanh tra, kiểm tra tối đa 01 lần/năm có thể tạo ra lỗ hổng trong quản lý Nhà nước ở một số lĩnh vực...

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi khẳng định, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản tán thành với nội dung dự kiến tiếp thu, giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội (ĐBQH) và hoàn thiện dự thảo Nghị quyết theo Báo cáo số 185/BC-BTC ngày 16/5/2025 của Bộ Tài chính.

Các quy định tại dự thảo Nghị quyết nhằm thể chế hóa một số nội dung nhiệm vụ, giải pháp của Nghị quyết số 68-NQ/TW cần thực hiện ngay, có tác động lớn đến niềm tin, hoạt động sản xuất, kinh doanh của khu vực kinh tế tư nhân, thuộc thẩm quyền Quốc hội.

Trong đó bao gồm cả những nội dung mang tính nguyên tắc, bước đầu để thể chế hóa Nghị quyết số 68-NQ/TW và những quy định cụ thể.

Đồng thời, có quy định giao thời hạn cụ thể hoàn thành việc rà soát, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các luật về đầu tư kinh doanh, các luật có liên quan để thể chế hóa đầy đủ Nghị quyết số 68-NQ/TW.

Để tăng tính thuyết phục, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ phối hợp với Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao báo cáo với ĐBQH về: Lộ trình ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành theo quy định tại khoản 1 Điều 16 dự thảo Nghị quyết; Giải trình, làm rõ mức độ thể chế hóa Nghị quyết số 68-NQ/TW tại các dự thảo luật, nghị quyết cùng trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9, nếu chưa đáp ứng được thì phải báo cáo rõ lộ trình rà soát, sửa đổi, bổ sung toàn diện các luật này cùng các luật, pháp lệnh khác liên quan đến đất đai, quy hoạch, ngành, nghề kinh doanh có điều kiện, thủ tục hành chính, hoạt động sản xuất kinh doanh... để thể chế hóa đầy đủ Nghị quyết số 68-NQ/TW theo thời hạn như quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 16 của dự thảo Nghị quyết.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi, để bảo đảm mục tiêu và ý nghĩa của việc thông qua Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn, để các cơ chế, chính sách tại Nghị quyết sớm đi vào cuộc sống, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, chính quyền địa phương khẩn trương, nghiêm túc triển khai thực hiện các nội dung theo Mục 4 và Mục 5 Thông báo số 1577/TB-VPQH ngày 14/5/2025 của Văn phòng Quốc hội về kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về dự thảo Nghị quyết tại Phiên họp thứ 45 ngày 14/5/2025.

Nhiều nội dung tại Nghị quyết mang tính nguyên tắc, vì vậy, nội dung của văn bản quy định chi tiết là rất quan trọng, cần bảo đảm điều kiện tiếp cận, thực hiện cơ chế, chính sách thuận lợi, khả thi, hiệu quả không dẫn đến cơ chế “xin - cho”, đáp ứng yêu cầu tại khoản 1 Điều 16 dự thảo Nghị quyết và nguyên tắc xây dựng văn bản quy phạm pháp luật tại Điều 5 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025. 

Đồng thời, công tác thực thi, tổ chức thực hiện cần đặc biệt chú trọng, bảo đảm pháp luật được thực hiện công bằng, nghiêm minh, nhất quán, kịp thời, hiệu lực và hiệu quả, theo đúng tinh thần kiến tạo, đổi mới của Nghị quyết sô 68-NQ/TW và Nghị quyết của Quốc hội.

Trong khuôn khổ phiên họp, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan liên quan đã chủ động, khẩn trương tổ chức nghiên cứu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra của Hội đồng dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, ý kiến của ĐBQH phát biểu tại Tổ cũng như tại hội trường để tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.

Cơ quan chủ trì thẩm tra cũng đã phối hợp rất tích cực với cơ quan chủ trì soạn thảo trong quá trình hoàn thiện dự thảo Nghị quyết. 

Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng tán thành với nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết và dự thảo Nghị quyết đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét biểu quyết thông qua.

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh yêu cầu Chính phủ tiếp thu các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, khẩn trương hoàn thiện Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội biểu quyết thông qua theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, kịp thời gửi ĐBQH để biểu quyết tại phiên họp toàn thể.

Trên cơ sở ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội tiếp tục phối hợp với Bộ Tài chính hoàn thiện dự thảo Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội xem xét thông qua.