Để nghị cho phép số lượng cấp phó cao hơn quy định khi sắp xếp bộ máy

Sắp xếp, tinh gọn bộ máy tác động trực tiếp, sâu rộng đến toàn bộ hệ thống văn bản pháp luật

Chiều 5/2, tại Nhà Quốc hội, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Ủy ban Thuờng vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.

Trình bày Tờ trình (tóm tắt) dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy theo quyết định của cấp có thẩm quyền có tác động trực tiếp, sâu rộng đến toàn bộ hệ thống văn bản pháp luật.

Ở cấp Trung ương là 5.026 văn bản, với số lượng lớn các văn bản quy phạm pháp luật cần xử lý ngay bao gồm các luật, bộ luật, nghị quyết của Quốc hội. Ở địa phương là 2.828 văn bản quy phạm pháp luật do Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện ban hành. 

Với số lượng rất lớn các văn bản nêu trên cần xem xét, xử lý trong thời gian ngắn, cấp bách như hiện nay thì việc đặt ra yêu cầu sửa đổi từng văn bản trong hệ thống là nhiệm vụ “bất khả thi” và có nguy cơ dẫn đến khoảng trống pháp lý khi thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước. 

Do vậy, để bảo đảm cơ sở pháp lý cho việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước theo quyết định của cấp có thẩm quyền, cũng như hoạt động của bộ máy được liên tục, thông suốt, không bị gián đoạn, kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh thì việc ban hành Nghị quyết của Quốc hội là phù hợp với bối cảnh, yêu cầu cấp bách, cần thiết của thực tiễn hiện nay.

Ban hành Nghị quyết nhằm tạo cơ sở pháp lý thực hiện việc sắp xếp tổ chức bộ máy 

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, mục đích ban hành Nghị quyết nhằm tạo cơ sở pháp lý thực hiện việc sắp xếp tổ chức bộ máy của các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương theo tinh thần “vừa chạy, vừa xếp hàng”, qua đó xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh, tránh khoảng trống pháp luật; bảo đảm hoạt động bình thường, liên tục, thông suốt của nhà nước và toàn xã hội; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp khi sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.

Quan điểm xây dựng Nghị quyết là bám sát định hướng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của các cơ quan, tổ chức, đơn vị theo yêu cầu của Nghị quyết số 18-NQ/TW, các chủ trương, chỉ đạo của Bộ Chính trị, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, Ban Chỉ đạo của Trung ương và Ban Chỉ đạo của Chính phủ. 

Đồng thời việc đề xuất các quy định tại Nghị quyết phải rõ ràng, cụ thể, kịp thời xử lý được các yêu cầu cấp bách, một số vấn đề phát sinh khi sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước trong điều kiện chưa sửa đổi, bổ sung ngay được tổng thể các văn bản.

Về phạm vi điều chỉnh, Nghị quyết quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, bao gồm: nguyên tắc; thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, đơn vị (gọi chung là cơ quan), người có thẩm quyền; tên gọi của cơ quan, chức danh có thẩm quyền; thực hiện thủ tục hành chính; xác định cơ quan thực hiện giám sát, kiểm sát, kiểm tra; hoạt động tố tụng, thi hành án; thực hiện chức năng thanh tra; thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính; về các điều ước quốc tế và thỏa thuận quốc tế mà Việt Nam ký kết; giấy tờ, văn bản đã được cơ quan, người có thẩm quyền cấp, ban hành; sử dụng con dấu; rà soát, xử lý văn bản quy phạm pháp luật và xử lý các vấn đề phát sinh khi sắp xếp tổ chức bộ máy.

Nghị quyết áp dụng trong trường hợp chia, tách, sáp nhập, hợp nhất; điều chỉnh tên gọi; thay đổi mô hình, cơ cấu tổ chức; chuyển giao chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn để thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW. Nghị quyết được bố cục gồm 16 điều, quy phạm hoá 03 chính sách.

Đề nghị bổ sung quy định về việc cho phép số lượng cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức

Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành sự cần thiết trình Quốc hội ban hành Nghị quyết quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước. 

Hồ sơ dự thảo Nghị quyết đã đầy đủ theo quy định, đủ điều kiện trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Thường trực Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành việc xác định phạm vi điều chỉnh là tất cả cơ quan, tổ chức có liên quan trực tiếp đến việc thực hiện sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy nhà nước như tại dự thảo Nghị quyết nhưng đề nghị quy định cụ thể hơn các trường hợp sắp xếp tổ chức bộ máy được áp dụng Nghị quyết để thuận tiện cho việc tổ chức thực hiện. 

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, khi thực hiện sắp xếp bộ máy thì số lượng cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức có thể sẽ cao hơn so với quy định hiện hành tại các luật, nghị quyết, nghị định. 

Do đó, đề nghị bổ sung quy định về việc cho phép số lượng cấp phó của người đứng đầu cơ quan, tổ chức khi sắp xếp tổ chức bộ máy có thể nhiều hơn số lượng tối đa theo quy định hiện hành để tạo cơ sở pháp lý cho việc bố trí, sắp xếp và đáp ứng yêu cầu quản lý, điều hành hoạt động của cơ quan, tổ chức.

Về thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, người có thẩm quyền (Điều 3), Thường trực Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với các nguyên tắc về việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, người có thẩm quyền sau sắp xếp tổ chức bộ máy như quy định tại Điều 3 của dự thảo Nghị quyết. 

Để bao quát hết các trường hợp, đề nghị quy định khái quát theo hướng cho phép cơ quan, người có thẩm quyền có quyền quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các cơ quan thuộc thẩm quyền khác với quy định của cơ quan nhà nước cấp trên được ban hành trước khi sắp xếp tổ chức bộ máy mà chưa kịp sửa đổi, bổ sung để áp dụng thống nhất cho tất cả các cơ quan trong hệ thống chính trị thay vì chỉ cho phép Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ có thẩm quyền này như dự thảo Nghị quyết do Chính phủ trình.

Về tên gọi của cơ quan, chức danh có thẩm quyền (Điều 4), đề nghị cần bổ sung quy định yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của cơ quan được sắp xếp cần ban hành kèm theo phụ lục chi tiết về việc chuyển giao chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan, chức danh có thẩm quyền phải thực hiện sắp xếp đang được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành cho cơ quan, cá nhân nào sau sắp xếp.

Tán thành giao Chính phủ xem xét, giải quyết các vấn đề phát sinh sau sắp xếp bộ máy

Liên quan đến xử lý các vấn đề phát sinh khi sắp xếp tổ chức bộ máy (Điều 14), Thường trực Ủy ban Pháp luật tán thành giao Chính phủ xem xét, giải quyết các vấn đề phát sinh sau sắp xếp tổ chức bộ máy thuộc thẩm quyền của Quốc hội để tăng tính chủ động của Chính phủ và kịp thời xử lý được các vấn đề phát sinh mà chưa được điều chỉnh trong Nghị quyết. 

Đối với quy định “cho phép một số chủ thể ban hành văn bản hành chính để hướng dẫn giải quyết các vấn đề phát sinh do sắp xếp tổ chức bộ máy”, đề nghị bổ sung quy định về một số điều kiện đối với việc ban hành các văn bản loại này để bảo đảm tính chặt chẽ, tránh lạm dụng.

Về hiệu lực thi hành, Thường trực Ủy ban Pháp luật đề nghị xác định Nghị quyết này có hiệu lực ngay tại thời điểm ban hành để các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan xây dựng kế hoạch và kịp thời triển khai các công tác cần thiết cho hoạt động của tổ chức bộ máy sau khi sắp xếp. 

Đồng thời cần xác định thời hạn có hiệu lực của Nghị quyết này tối đa là từ 2 - 3 năm (tương tự như Nghị quyết số 30/2021/QH15) để nâng cao trách nhiệm của các cơ quan trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất giữa Nghị quyết này với các luật liên quan

Qua thảo luận, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao sáng kiến của Chính phủ và khẳng định sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước nhằm thể chế hóa để kịp thời thực hiện chủ trương của Đảng về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.

Đồng thời tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động của các cơ quan, cá nhân có thẩm quyền sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước được thông suốt, liên tục, bảo đảm tính kế thừa, bao quát, không bỏ sót chức năng, nhiệm vụ.

Các ý kiến cơ bản thống nhất cao về đối tượng, phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết, phương pháp tiến hành cũng như góp ý về một số nội dung cơ bản của dự thảo Nghị quyết như: về thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, người có thẩm quyền (Điều 3), về tên gọi của cơ quan, chức danh có thẩm quyền (Điều 4), về thực hiện chức năng thanh tra (Điều 8), về xử lý các vấn đề phát sinh khi sắp xếp tổ chức bộ máy (Điều 14), về tổ chức thực hiện và hiệu lực thi hành (Điều 15 và Điều 16)…

Cũng tại Phiên họp, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh đã giải trình, làm rõ một số nội dung liên quan, đồng thời nêu rõ, Bộ Tư pháp sẽ phối hợp với Bộ Nội vụ để tiếp tục rà soát, xem xét để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi), dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) và dự án Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (sửa đổi)…

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, sau thời gian làm việc khẩn trương, trách nhiệm cao, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao sáng kiến, đề xuất của Chính phủ về dự thảo Nghị quyết quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9 để tạo cơ sở pháp lý cho việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, bảo đảm hoạt động bình thường, liên tục của bộ máy nhà nước và đảm bảo quyền lợi của người dân cũng như đảm bảo chủ trương thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, khắc phục khoảng trống pháp luật.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đánh giá cao ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật, sự phối hợp, trực tiếp làm việc giữa các cơ quan liên quan. 

Trên cơ sở thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất phạm vi điều chỉnh của dự thảo Nghị quyết như Điều 1, tán thành nội dung Chính phủ trình và ý kiến bổ sung của Thường trực Ủy ban Pháp luật là quy định cụ thể các trường hợp sắp xếp tổ chức bộ máy được áp dụng Nghị quyết để thuận tiện cho việc tổ chức thực hiện. 

Riêng đối với việc cho phép số lượng cấp phó cao hơn quy định hiện hành, đề nghị nghiên cứu thể hiện khái quát nội dung này trong dự thảo Nghị quyết nhằm tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan triển khai thực hiện.

Về việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, người có thẩm quyền sau sắp xếp tổ chức bộ máy (Điều 3), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị quy định khái quát theo hướng cho phép cơ quan, người có thẩm quyền có quyền quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức của các cơ quan thuộc thẩm quyền khác với quy định của cơ quan nhà nước cấp trên được ban hành trước khi sắp xếp tổ chức bộ máy mà chưa kịp sửa đổi, bổ sung để áp dụng thống nhất cho tất cả các cơ quan trong hệ thống chính trị.

Đồng thời đề nghị có kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết này và danh mục các văn bản cần sửa đổi, bổ sung trong thời hạn 2 năm để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật; nghiên cứu viết khái quát nội dung về thực hiện chức năng thanh tra (Điều 8)...

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị Ủy ban Pháp luật và Bộ Tư pháp tiếp tục rà soát để đảm bảo các câu, từ không trái với Hiến pháp cũng như đảm bảo tính đồng bộ với Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; đề nghị Bộ Tư pháp khẩn trương hoàn thiện dự thảo Nghị quyết này trong thời gian sớm nhất.