Đề xuất xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng tốc độ 160km/h, đi qua 9 địa phương

Phát huy lợi thế hành lang kinh tế Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Tại Phiên họp thứ 42, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về chủ trương đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. 

Trình bày Tờ trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trần Hồng Minh cho biết, thời gian qua, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị đã có nhiều Nghị quyết, Kết luận về chủ trương đầu tư tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

Trong đó tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ 10 khóa XIII đã yêu cầu phấn đấu hoàn thành thủ tục và khởi công đầu tư Dự án trong năm 2025.

Bộ Chính trị đã thống nhất chủ trương đầu tư Dự án và giao các cơ quan liên quan hoàn thiện hồ sơ để trình Quốc hội khóa XV tại kỳ họp bất thường thứ 9 xem xét, quyết định thông qua chủ trương đầu tư, một số cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai Dự án.

Theo Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, mục tiêu đầu tư là nhằm xây dựng tuyến đường sắt mới hiện đại, đồng bộ nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải nội địa, liên vận quốc tế giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Đồng thời tạo động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, phát huy lợi thế trên hành lang kinh tế Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng bảo đảm kết nối hiệu quả mạng lưới đường sắt trong nước và quốc tế, gắn với bảo đảm quốc phòng, an ninh và hội nhập quốc tế, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; thúc đẩy tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đi qua 9 tỉnh, thành phố, tốc độ 160km/h

Về phạm vi đầu tư, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải nêu rõ, điểm đầu tại vị trí kết nối ray qua biên giới giữa ga Lào Cai mới và ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc); điểm cuối tại khu bến Lạch Huyện, đi qua địa phận 09 tỉnh, thành phố; chiều dài tuyến chính khoảng 390,9 km và 03 tuyến nhánh khoảng 27,9 km.

Về quy mô đầu tư, xây dựng mới tuyến đường sắt điện khí hóa khổ 1.435 mm, vận chuyển chung hành khách và hàng hóa; tuyến chính đoạn từ ga Lào Cai Mới đến ga Nam Hải Phòng tốc độ thiết kế 160 km/h, đoạn qua khu vực đầu mối Hà Nội tốc độ thiết kế 120 km/h, các đoạn nối, tuyến nhánh tốc độ thiết kế 80 km/h. 

Giải phóng mặt bằng đoạn tuyến chính theo quy mô đường đôi, phân kỳ đầu tư trước mắt theo quy mô đường đơn.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu rõ, Ủy ban Kinh tế thống nhất sự cần thiết đầu tư Dự án với những cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý và những lý do thực tiễn đã được nêu tại Tờ trình số 69/TTr-CP.

Về phạm vi, quy mô đầu tư, tiêu chuẩn kỹ thuật, tốc độ thiết kế, Ủy ban Kinh tế cơ bản thống nhất với đề xuất của Chính phủ. 

Có ý kiến đề nghị làm rõ hơn việc chuyển giao công nghệ, vận hành, khai thác Dự án sau khi hoàn thành để tránh việc phụ thuộc công nghệ và việc xây dựng Dự án đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng, quốc phòng, an ninh.

Đánh giá kỹ lưỡng phương án tài chính

Về phương án đầu tư, Ủy ban Kinh tế cho rằng, trong điều kiện nguồn lực còn hạn chế, nhu cầu vận tải của tuyến này còn chưa cao và hành lang kinh tế Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đã có tuyến đường bộ cao tốc và đường sắt hiện hữu (khổ 1.000 mm) cùng khai thác thì việc đề xuất đầu tư phân kỳ Dự án là phù hợp và việc đầu tư hoàn thiện sẽ được nghiên cứu khi có nhu cầu.

Về hiệu quả của Dự án, theo Tờ trình của Chính phủ, dự kiến trong 5 năm đầu tiên khai thác Dự án, doanh thu dự kiến chỉ bù đắp chi phí vận hành, bảo trì, phương tiện, Nhà nước cần hỗ trợ sơ bộ khoảng 109,36 triệu USD trong 5 năm chi phí bảo trì kết cấu hạ tầng từ nguồn vốn sự nghiệp kinh tế bố trí cho hệ thống đường sắt như bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia hiện nay. 

Ủy ban Kinh tế đề nghị đánh giá tổng thể hiệu quả của các dự án đường sắt dự kiến sẽ đầu tư và đánh giá kỹ lưỡng phương án tài chính, các tác động trong quá trình vận hành, khai thác của các dự án để giảm thiểu các rủi ro về sau.

Đóng góp ý kiến thảo luận tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, về việc sử dụng nguồn tăng thu tiết kiệm chi, hiện nay, các Nghị quyết của Quốc hội đã cho phép ưu tiên sử dụng nguồn này để thực hiện các dự án quan trọng. 

Một số dự án đã được quyết định sử dụng nguồn tăng thu tiết kiệm chi bao gồm dự án đường sắt cao tốc trục Bắc - Nam và các dự án lớn khác. Tuy nhiên, phương án sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi chưa được thống nhất. 

Do đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị cần có một phương án thống nhất và rõ ràng về việc sử dụng nguồn tăng thu tiết kiệm chi.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính – Ngân sách đề nghị Chính phủ quan tâm xác định phạm vi của các nguồn lực, đặc biệt là nguồn tăng thu tiết kiệm chi, để đưa vào sử dụng một cách hiệu quả và kịp thời.

 Nguồn tăng thu, tiết kiệm chi là nguồn lực tài chính có sẵn, cần được khai thác và sử dụng ngay. Vì vậy, nếu tiến độ chuẩn bị các dự án không song song và đồng bộ với tiến độ sử dụng nguồn lực tài chính này, hiệu quả chung sẽ bị ảnh hưởng.

Lựa chọn phương án hướng tuyến tối ưu, có giải pháp kết nối với kết cấu hạ tầng khu vực

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, dự án sẽ góp phần hoàn thiện khai mạng lưới giao thông đường sắt kết nối các đô thị, khu công nghiệp lớn của vùng Trung du và miền núi phía Bắc, vùng đồng bằng sông Hồng, đặc biệt là hành lang kinh tế Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng vốn có ý nghĩa hết sức quan trọng. 

Chủ tịch Quốc hội đề nghị lựa chọn phương án hướng tuyến tối ưu, đảm bảo tính kết nối của dự án với mạng lưới đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị và các loại hình vận tải khác, hạn chế tối đa đi qua khu dân cư và quỹ đất rừng. 

Đối với công trình ga, Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần tính toán phù hợp tốc độ chạy tàu, đảm bảo nguyên tắc tập trung hàng hóa và hành khách để tiết kiệm chi phí đầu tư. Đồng thời, cần có giải pháp kết nối công trình ga với kết cấu hạ tầng của khu vực.

Quan tâm đến tiến độ thực hiện dự án, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, kinh nghiệm quốc tế cho thấy các dự án có quy mô tương tự thường mất khoảng 36 tháng từ thời điểm thông qua chủ trương đầu tư đến khi khởi công. 

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, cần tính toán để thời gian này không vượt quá 4 năm. Nếu đạt được 36 tháng, chúng ta có thể đảm bảo không phát sinh chi phí vượt dự toán và tránh tình trạng dự án bị kéo dài gây lãng phí. 

Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu đảm bảo thời gian khảo sát, thiết kế và thi công phù hợp với năng lực của Việt Nam. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ giúp rút ngắn thời gian xây dựng dự án.

Thống nhất trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư Dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9 của Quốc hội khóa XV, để thực hiện chủ trương định hướng của Đảng, của Nhà nước, tạo bước đột phá trong phát triển hiện đại hóa kết cấu hạ tầng giao thông, đáp ứng nhu cầu vận tải, kết nối các trung tâm đô thị, khu công nghiệp lớn, cửa khẩu cảng biển của vùng Trung du và miền núi phía Bắc, vùng Đồng bằng sông Hồng và vận tải hàng hóa từ khu vực Tây Nam Trung Quốc đến cảng biển quốc tế.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp thu ý kiến của Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra, hoàn thiện hồ sơ dự án và dự thảo Nghị quyết theo đúng quy định, đảm bảo tiến độ để Ủy ban Kinh tế hoàn thiện báo cáo thẩm tra trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9.