Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi Thư chúc mừng đồng bào Khmer nhân dịp Tết Chôl Chnăm Thmây

Nội dung Thư của Thủ tướng như sau:

Thân ái gửi: Đồng bào, đồng chí và các vị chư tăng dân tộc Khmer.

Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây - nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Khmer, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là dịp đón mừng năm mới và cầu chúc cho vạn sự tốt lành, người người mạnh khỏe, mùa màng bội thu, nhà nhà ấm no, hạnh phúc. Nhân dịp này, thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, tôi thân ái gửi đến đồng bào, đồng chí và các vị chư tăng dân tộc Khmer những tình cảm thân thiết, lời thăm hỏi ân cần và lời chúc mừng năm mới tốt đẹp nhất.

Năm 2022 vừa đi qua có những thuận lợi, cơ hội và khó khăn, thách thức đan xen đã tác động rất lớn đến quá trình phục hồi, phát triển của nhiều ngành, lĩnh vực và đời sống của Nhân dân. Trong bối cảnh đó, dưới sự lãnh đạo sáng suốt và toàn diện của Đảng, sự quản lý hiệu lực, hiệu quả của Nhà nước, sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, cùng với sự chung sức, đồng lòng, ủng hộ, tham gia tích cực của Nhân dân, trong đó có sự đóng góp quan trọng của đồng bào dân tộc Khmer, tình hình kinh tế - xã hội nước ta đã phục hồi tích cực và đạt được nhiều kết quả quan trọng, khá toàn diện trên tất cả các lĩnh vực: Kiểm soát tốt dịch bệnh; các ngành và lĩnh vực đều phục hồi và tăng trưởng; kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm; chính sách an sinh xã hội được chú trọng thực hiện; chính trị xã hội ổn định, đời sống vật chất và tinh thần của người dân được cải thiện; quốc phòng, an ninh được giữ vững; vị thế, uy tín của Việt Nam tiếp tục được nâng cao, củng cố thêm niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Công tác dân tộc và việc thực hiện chính sách dân tộc có nhiều chuyển biến rõ nét, tập trung đẩy mạnh tiến độ thực hiện 03 Chương trình mục tiêu quốc gia, nhất là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và Chương trình hành động thực hiện Chiến lược công tác dân tộc giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nhờ đó, tình hình kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có nhiều chuyển biến tích cực.

Năm 2023 là năm bản lề, có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm giai đoạn 2021 - 2025; Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 02 tháng 4 năm 2022 của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; năm thứ hai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi và năm đầu triển khai Chương trình hành động thực hiện Chiến lược công tác dân tộc, mở ra nhiều thời cơ và vận hội mới cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Tôi mong muốn và tin tưởng rằng đồng bào, đồng chí và các vị chư tăng dân tộc Khmer tiếp tục phát huy truyền thống lâu đời, tinh thần yêu nước nồng nàn, ý thức đoàn kết, ý chí quyết tâm, tự lực, tự cường, vươn lên từ bàn tay khối óc, năng động, sáng tạo để cùng các cấp, các ngành quyết tâm vượt qua khó khăn, thách thức, nỗ lực thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Mừng tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây năm 2023! Xin chúc đồng bào, đồng chí và các vị chư tăng dân tộc Khmer có nhiều sức khỏe, niềm vui, an lành, hạnh phúc và thành công!

Tết Năm mới Chôl Chnăm Thmây: Lễ hội lớn nhất của đồng bào Khmer

Tết Năm mới Chôl Chnăm Thmây là lễ hội lớn nhất của đồng bào Khmer, thường diễn ra vào khoảng giữa tháng tư dương lịch hằng năm, thể hiện ước vọng một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Theo TTXVN, những ngày tháng 4, đến với các ngôi chùa hay các phum, sóc vùng đồng bào dân tộc Khmer ở Nam Bộ, du khách phương xa sẽ được hòa mình vào không khí nhộn nhịp đón tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây.

Tết Năm mới Chôl Chnăm Thmây là lễ hội lớn nhất và mang tính tổng hợp nhất của đồng bào Khmer. Chất nông nghiệp thấm đẫm trong niềm tin Phật giáo và Bàlamôn giáo.

Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây là lễ hội mừng năm mới theo lịch cổ truyền của dân tộc Khmer. "Chôl" nghĩa là "Vào" và "Chnăm Thmay" là "Năm Mới."

Theo quan niệm của đồng bào, đây là thời kỳ tiếp giáp giữa hai mùa mưa nắng với cây cỏ tốt tươi… nên được đồng bào coi như sự khởi đầu của một năm thuận lợi. Tết Chôl Chnăm Thmây thường diễn ra vào khoảng giữa tháng tư dương lịch hằng năm.

Đây không chỉ là lễ hội để đoàn kết cộng đồng mà còn là dịp để con người cộng cảm với thiên nhiên (qua nghi thức cầu mưa); không chỉ là dịp đồng bào thể hiện ước vọng một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu mà còn là dịp để tưởng nhớ tổ tiên quá vãng.

Nếu như tiết thanh minh là dịp người Việt và Hoa hướng về quá khứ để tưởng nhớ tổ tiên và thân nhân đã khuất, chăm sóc, sửa sang mồ mả thì đồng bào Khmer tổ chức Tết Năm mới Chôl Chnăm Thmây với tâm thức vừa hướng về quá khứ vừa hướng tới tương lai.

Trong khi người Việt và Hoa ăn Tết năm mới vào lúc kết thúc vụ mùa thì đồng bào Khmer lại ăn Tết năm mới vào lúc chuẩn bị khởi đầu vụ mùa. Điều này thể hiện cá tính chất phác mà phóng khoáng, lạc quan cao độ, sẵn sàng vượt qua khó khăn, luôn hướng tới tương lai của đồng bào Khmer.

Tết năm mới Chôl Chnăm Thmây vào tháng 4 theo Dương lịch là một trong những lễ tết mang đậm màu sắc văn hóa điển hình của vùng Đồng bằng sông Cửu Long và cũng là của các cư dân nông nghiệp trồng lúa điển hình ở Đông Nam Á, trong đó đồng bào Khmer Nam bộ có một hệ thống lễ hội gắn chặt với vòng đời cây lúa. Đặc biệt, các lễ tục sinh hoạt lớn của cộng đồng luôn diễn ra vào lúc nông nhàn.

Tết năm mới của đồng bào Khmer được xác định theo lịch Khmer, diễn ra vào trung tuần tháng 4 Dương lịch. Đây là tháng thứ 5 theo Phật lịch nhưng được dân gian Khmer quan niệm như tháng đầu tiên trong năm.

Theo nông lịch Khmer, đây chính là giai đoạn nông nhàn gần như tuyệt đối, vì là cao điểm của mùa khô, lúa mùa đã thu hoạch xong, mọi hoạt động trồng trọt, chăn nuôi đều tạm dừng lại để chờ những cơn mưa đầu mùa.

Do mang ý nghĩa chào đón mùa mưa và mùa màng mới và là lễ hội lớn nhất trong năm nên ngày xưa Tết năm mới của đồng bào Khmer kéo dài từ 10-15 ngày. Những thập niên gần đây, trong xu thế đơn giản hóa lễ hội nói chung, lễ hội này chỉ còn 3 ngày (chưa kể công việc chuẩn bị trong nhiều ngày trước đó).

Đối với người Khmer, chùa là nơi tôn nghiêm và cũng chính là ngôi nhà chung của cả cộng đồng. Vì vậy tất cả các lễ hội đều tập trung tại chùa, đặc biệt là lễ đón Tết Chôl Chnăm Thmây.

Trong ngày Tết đầu tiên - Chôl sangkran Thmây, người Khmer sẽ chọn giờ tốt nhất trong ngày, tắm gội sạch sẽ, mặc quần áo đẹp, trang trọng và lịch sự, mang theo lễ vật nhang đèn vào chùa làm lễ rước Đại lịch "Maha Sangkran," đồng thời diễu hành 3 vòng chung quanh chính điện để đón chào Têvêđa. Tối đến sẽ tổ chức các trò chơi dân gian cùng các vũ điệu như hát, múa dukê, robăm, ramvông...

Ngày Tết thứ hai - Wonbơf (năm nhuận tổ chức 2 ngày), mọi người bày tỏ lòng thành tâm tín ngưỡng bằng cách mang đồ ăn thức uống đến cho các sư sãi. Đáp lại, các nhà sư sẽ làm lễ tạ ơn những người đã làm ra hạt gạo, đã trồng trọt, chăn nuôi, tạo cho cuộc sống ấm no, đầy đủ. Buổi chiều theo sự hướng dẫn của vị Achar, mọi người làm lễ "Đắp núi cát" (Puôn phnôm khsach) ngay tại khuôn viên chùa để mong gặp được điều lành. Tập tục này gắn với thuật cầu mưa của người xưa.

Ngày Tết thứ ba - Lơm săk, còn gọi là ngày Lễ tắm Phật. Các nhà sư dùng những cành hoa, vẩy những giọt nước tinh khiết có ướp hương hoa thơm ngát lên tượng Phật. Trong làn khói hương, người Khmer thành tâm khấn nguyện cầu mong Trời Phật gia hộ cho dân làng được dồi dào sức khỏe, ruộng rẫy tốt tươi và được mùa.

Đến trưa mọi người về nhà làm lễ tắm tượng Phật thờ trong từng gia đình, rồi chúc mừng ông bà, cha mẹ và dâng bánh để tạ ơn. Cũng có khi họ tổ chức lễ tắm ông bà, cha mẹ, tượng trưng cho sự báo hiếu.

Cũng giống như phong tục của người Kinh, ba ngày Tết Chôl Chnăm Thmây cũng là thời gian những người con Khmer từ nơi làm việc, học tập lại trở về với gia đình, quê hương, để mỗi gia đình lại sum họp, đầm ấm đón mừng năm mới bên nhau, thăm họ hàng, gia tộc, chúc nhau sức khỏe, cuộc sống yên vui, phát đạt...

Trong ba ngày Tết Chôl Chnăm Thmây, ngoài các nghi thức Phật giáo, đồng bào Khmer cũng tổ chức rất nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật và các trò chơi dân gian, như thả diều, đánh quay lửa hay nghe các cụ già kể chuyện thần thoại, cổ tích cho con cháu; thanh niên trai, gái tham gia các cuộc hát đối đáp aday, hát dukê, diễn roban, múa ramvông, romxaravan, múa trống xàdăm...

Ngoài dấu ấn Phật giáo đậm nét, Tết năm mới của đồng bào Khmer còn cho thấy tàn dư của đạo Bàlamôn qua việc người dân rất chú trọng cúng dường chư thiên bằng nhiều món hoa quả khác nhau theo từng ngày trong 3 ngày Tết này. Đây cũng là dịp đồng bào tưởng nhớ và cúng bái tổ tiên, cúng dường các sư và thỉnh các nhà sư tụng kinh nơi tháp cốt để cầu siêu cho người thân đã khuất.

Do thấm đẫm triết lý vô thường của Phật giáo nên Tết năm mới chính là dịp thuận tiện nhất để đồng bào Khmer "làm phước." Do đó phần lớn các lễ hội Khmer đều được gọi là "Bund", nghĩa là "đám phước" theo tinh thần vô ngã vị tha của Phật giáo. Chính điều này làm nên vẻ đẹp tâm hồn cao quý và tính cách an nhiên, hiếu hòa rất đáng trân trọng của đồng bào Khmer Nam Bộ./.