Tạo động lực mạnh mẽ hơn từ khu vực kinh tế tư nhân, nhất là từ các doanh nghiệp nhỏ và vừa

Tham gia vào Báo cáo của Chính phủ về tình hình triển khai Nghị quyết số 16 của Quốc hội về kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm ở giai đoạn 2021-2025, đại biểu Quốc hội Trần Văn Tuấn, Phó Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh phát biểu tham luận tập trung vào nội dung cần tạo động lực mạnh mẽ hơn từ khu vực kinh tế tư nhân, nhất là từ các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), để thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh và bền vững.

Tiềm ẩn những yếu tố có thể dẫn đến tăng trưởng thiếu tự chủ và bền vững

Đại biểu Trần Văn Tuấn cho biết, trong giai đoạn 2021-2025, bối cảnh thế giới và trong nước có nhiều thách thức. Song với sự điều hành minh bạch, quyết liệt của Chính phủ, dự kiến tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt khoảng 6,1% - 6,3%. Có thể khẳng định đầu tư công, thu hút đầu tư FDI và xuất khẩu là những động lực chính thúc đẩy tăng trưởng trong giai đoạn vừa qua. Những số liệu chứng minh cụ thể đã được thể hiện đầy đủ trong báo cáo của Chính phủ.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thì cũng đã và đang bộc lộ mặt hạn chế. Tiềm ẩn những yếu tố có thể dẫn đến tăng trưởng thiếu sự tự chủ và bền vững, dễ bị gãy khi một trong các động lực tăng trưởng từ đầu tư công, FDI và xuất khẩu suy yếu. Cơ cấu kinh tế mất cân đối do khu vực kinh tế tư nhân trong nước chưa phát triển thực sự.

Trong giai đoạn 2021-2025, hiệu quả đầu tư công còn có mặt hạn chế, chưa xứng với nguồn lực đã bỏ ra. Thể hiện chỉ số ICOR (chi phí vốn để tăng thêm một đơn vị GDP) vẫn cao (6,4%), chưa có nhiều cải thiện so với giai đoạn trước. Một số dự án cũng gặp khó khăn, tiến độ chậm, thiếu vốn, đặc biệt là vấn đề đền bù giải phóng mặt bằng.

Tăng trưởng FDI trong lĩnh vực công nghệ cao chưa đạt mức kỳ vọng, chủ yếu là gia công, lắp ráp và sử dụng liên kết nhập khẩu. Liên kết giữa doanh nghiệp FDI với doanh nghiệp nội địa còn yếu. Giá trị gia tăng tại Việt Nam thấp, chuỗi cung ứng nội địa chưa phát triển. Chuyển giao công nghệ hạn chế, nhất là công nghệ cao.

 Đặc biệt, khi FDI chiếm thị trường lớn thì tiềm ẩn những nguy cơ mất tự chủ, bởi các nhà đầu tư có thể rút vốn hoặc chuyển hướng đầu tư bất cứ lúc nào. Rồi rủi ro khi doanh nghiệp có những hành vi chuyển giá, trốn thuế.

Chất lượng và giá trị gia tăng của hàng xuất khẩu thấp, chưa thật sự đi sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Phụ thuộc nhiều vào bên ngoài, tiềm ẩn nguy cơ kinh tế dễ bị tổn thương trước biến động kinh tế chính trị trong khu vực và thế giới, như cạnh tranh thương mại, biến động giá nguyên liệu, rồi thay đổi chính sách của các quốc gia nhập khẩu. Đặc biệt, khi xuất khẩu phụ thuộc nhiều vào khu vực FDI, như năm 2024, giá trị kim ngạch xuất khẩu của khu vực FDI vẫn chiếm tới 71,7%. Điều này tiềm ẩn những nguy cơ khi có biến động như suy giảm đơn hàng, dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, thì tăng trưởng xuất khẩu Việt Nam cũng sẽ suy giảm.

Trong khi đó, kinh tế tư nhân vốn là động lực dài hạn cho sự phát triển lại đang phải đối mặt với nhiều rào cản chính. Chưa có sự đột phá về quy mô, năng lực cạnh tranh.

Cần khẩn trương nghiên cứu sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017

Theo đại biểu, trong giai đoạn tới, bên cạnh tiếp tục phát huy những động lực tăng trưởng từ đầu tư công, thu hút đầu tư FDI và xuất khẩu, thì chúng ta cần nhanh chóng thể chế hóa quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp theo tinh thần Nghị quyết số 68 ngày 04 tháng 6 năm 2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Qua đó, tạo động lực mạnh mẽ hơn từ khu vực kinh tế tư nhân, nhất là từ các doanh nghiệp nhỏ và vừa, để thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh và bền vững.

Chú trọng tiếp tục xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật với những cơ chế chính sách sáng tạo. Tạo môi trường thông thoáng, minh bạch, khuyến khích kinh tế tư nhân phát triển, nhất là về đất đai, hạ tầng, đầu tư, tài chính, tín dụng, khoa học công nghệ, sáng tạo, chuyển đổi số, nhân lực.

Đại biểu Trần Văn Tuấn đề nghị cần khẩn trương nghiên cứu sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017 nhằm khắc phục một số bất cập bộc lộ sau hơn 7 năm thi hành. Như tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa chung chung. Chưa có chính sách hỗ trợ chuyên biệt về chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế. Chưa có ưu tiên rõ ràng đối với nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh chuyển thành doanh nghiệp và doanh nghiệp khởi nghiệp, sáng tạo. Qua đó, tạo sự đột phá để phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trong giai đoạn tới.

Cùng với việc xác định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, thì cũng cần coi doanh nghiệp nhỏ và vừa là xương sống của nền kinh tế. Vì cũng giống với hầu hết các nước trên thế giới, tỉ lệ doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam hiện nay trong tổng số doanh nghiệp đang hoạt động trong nền kinh tế rất cao, hiện chiếm tới 98%.